Przyczyny udarów niedokrwiennych – wiemy o nich coraz więcej!
Udar niedokrwienny – czym jest?
Udar niedokrwienny występuje, gdy mamy do czynienia z przerwanym dopływem krwi do określonej części mózgu. Przerwa ta zazwyczaj spowodowana jest zablokowaniem przez obcy obiekt (np. kawałek kości lub zęba) bądź zakrzepem, który blokuje światło naczynia krwionośnego i ogranicza dopływ tlenu oraz składników odżywczych do tkanek mózgu. Udar niedokrwienny jest zdecydowanie częstszy niż udar krwotoczny.
Wyróżnia się dwa główne typy udaru niedokrwiennego:
- zakrzepowy – występujący, gdy w tętnicy doprowadzającej krew do mózgu tworzy się skrzep krwi, a który sukcesywnie zaczyna blokować dopływ krwi do określonej części mózgu,
- zatorowy – występuje, gdy skrzep lub inny obiekt tworzy się w innym miejscu w organizmie, a następnie przemieszcza się z krwiobiegiem do węższej tętnicy w mózgu.
Dotknięta udarem niedokrwiennym część mózgu zostaje pozbawiona tlenu i składników odżywczych, co następnie prowadzi do uszkodzenia lub obumarcia komórek mózgowych.
Objawy udaru niedokrwiennego
Objawy udaru niedokrwiennego mogą różnić się wśród osób dotkniętych nim, a także od lokalizacji i rozległości zatoru, ale często obejmują one nagłe osłabienie lub drętwienie twarzy, ręki lub nogi, problemy z mową i rozumieniem mowy oraz trudności z chodzeniem. Objawy można zacząć odczuwać szybciej niż nastąpi całkowite zablokowanie naczynia, ponieważ składniki odżywcze i tlen będą docierały do określonych tkanek w mniejszej ilości, co mózg i cały organizm odczuje.
Jak sprawdzić, czy udar dotknął bliską nam osobę?
Chociaż definitywnej diagnozy może dokonać wyłącznie personel medyczny, możemy z powodzeniem stwierdzić, czy z osobą nam bliską, zachowującą się w nietypowy sposób, dzieje się coś złego. Służy do tego test FAST:
- F jak face, czyli twarz – poproś osobę badaną, aby się uśmiechnęła. Czy twarz po jednej stronie wykrzywia się jej w grymasie? Czy opada jej kącik ust, policzek i zewnętrzny kącik oka?
- A jak arms, czyli ramiona – poproś ją/jego, by podniósł przed siebie wyprostowane ręce. Czy obie podnoszą się w takim samym tempie i z taką samą siłą, czy jedna opada lub w ogóle nie może się podnieść?
- S jak speech, czyli mowa – poprosić ją/jego, by powtórzyła za tobą zdanie lub powiedziała coś od siebie. Czy mowa jest zaburzona? Czy ma problem ze zrozumieniem ciebie?
- T jak telephone, czyli telefon po pomoc. Jeśli jeden lub wszystkie powyższe warunki zostały spełnione, nie czekaj i natychmiast wezwij pomoc, opisując dokładnie objawy i przeprowadzenie testu.
Posadź tę osobę na kanapie lub fotelu, z którego nie spadnie w razie utraty przytomności. Otwórz drzwi wejściowe, by ratownicy mogli wejść do mieszkania sami, nie opuszczaj mieszkania i nie zostawiaj chorego samego.
Czym różni się udar niedokrwienny od krwotocznego?
Udaru niedokrwiennego i krwotocznego nie należy ze sobą mylić, inaczej się też je leczy.
Udar krwotoczny występuje, gdy dochodzi do krwawienia w mózgu z powodu pęknięcia naczynia krwionośnego (np. tętniaka, malformacji tętniczo-żylnej czy nadciśnienia tętniczego).
W udarze krwotocznym, podobnie jak w niedokrwiennym, wyróżniamy dwa typy:
- śródmózgowy, w którym występuje krwawienie wewnątrz mózgu oraz
- podpajęczynówkowy, w którym krwawienie następuje do przestrzeni otaczającej mózg.
Objawy udaru krwotocznego mają charakter nagły, wynikają z szybkiego wypływu krwi z naczynia i naciskania jej na tkanki w postaci skrzepu lub nowo wytworzonej torbieli. Są to: nagły i silny ból (osoby, którym pękł tętniak opisują go jako nieporównywalny z niczym innym), nudności, wymioty, zaburzenia mowy, widzenia, ból karku i deficyty neurologiczne. Co istotne, nie wszystkie te objawy występują jednocześnie i w takim samym nasileniu, bo zależą od umiejscowienia udaru.
Kluczową różnicą między udarem krwotocznym i niedokrwiennym jest jego przyczyna, od której zależą również: nasilenie objawów, diagnostyka i leczenie. Podstawowym podobieństwem jest fakt, że obydwa rodzaje są nagłym przypadkiem medycznym i wymagają natychmiastowej pomocy medycznej, a czas jest kluczowy dla późniejszych rokowań pacjenta.
Przyczyny udaru niedokrwiennego
Dokładne przyczyny udaru nie zostały jeszcze w pełni poznane, ale zidentyfikowano już pewne czynniki ryzyka, które zdecydowanie zwiększają ryzyko jego wystąpienia.
Nadciśnienie tętnicze
Podwyższone ciśnienie krwi może z czasem uszkadzać naczynia krwionośne, zwiększając ryzyko powstawania zakrzepów i zatorów w tętnicach.
Migotanie przedsionków
Zaburzenia rytmu serca może prowadzić do tworzenia się skrzepów krwi w sercu, które następnie przemieszczą się do mózgu i spowodują udar niedokrwienny zatorowy.
Cukrzyca
Niezdiagnozowana i nieleczona cukrzyca uszkadza naczynia krwionośne i zwiększa ryzyko zachorowania na miażdżycę (stwardnienie i zwężenie tętnic), co jest czynnikiem ryzyka udaru.
Wysoki poziom cholesterolu
Podwyższony poziom cholesterolu, szczególnie lipoprotein niskiej gęstości, może przyczyniać się do gromadzenia złogów tłuszczowych w tętnicach, zwiększając ryzyko zatorów.
Palenie tytoniu
Dym papierosowy uszkadza naczynia krwionośne, sprzyja tworzeniu się w nich płytki i rozwojowi miażdżycy, co jest (jak wspomniano wyżej) istotnym czynnikiem ryzyka występowania udarów.
Otyłość
Nadmierna masa ciała i otyłość mogą być związane z różnymi schorzeniami, w tym metabolicznymi, jednak jest również znanym czynnikiem ryzyka udaru. Tym ważniejsze jest zadbanie o zdrowie w tym aspekcie (u jednym wystarczyć będzie deficyt kaloryczny i ruch, u innych – specjalistyczne leki albo operacja bariatryczna).
Brak aktywności fizycznej
Niezależnie od masy ciała, aktywność fizyczna, a raczej jej brak, może przyczyniać się do wzmacniania różnych czynników ryzyka, w tym cukrzycy i nadwagi czy niedostatecznej profilaktyki miażdżycowej.
Nadmierne spożycie alkoholu
Dla organizmu, w tym wątroby i mózgu, alkohol to trucizna, niezależnie od formy, w jakiej go pijemy. Alkohol podnosi ciśnienie, a spożywany w nadmiarze, przyczynia się do pogorszenia stanu zdrowia.
Historia rodzinna, płeć i wiek
Ryzyko udaru wzrasta po 55 roku życia, chociaż z uwagi na dzisiejszy styl życia zdarza się on coraz częściej u młodszych osób. Z tego samego powodu mężczyźni do tej pory byli statystycznie bardziej narażeni na jego występowanie, jednak w ostatnich latach zaczęło się to powoli zmieniać. Jeżeli w rodzinie występował już udar albo sami przeszliśmy tak zwany przemijający atak niedokrwienny (TIA), musimy bardziej się pilnować i dbać o zdrowie.
Skąd się bierze udar – dodatkowe czynniki ryzyka
Jak widać, na wiele czynników ryzyka wystąpienia udaru niedokrwiennego mamy wpływ samodzielnie, bo wynikają z pewnych zależności w naszym stylu życia. Na inne, takie jak płeć, wiek i historia rodzinna niestety nic nie poradzimy – podobnie jak w przypadku zawału serca. Tym bardziej cieszy fakt, że w polskim zespole naukowców odkryto dodatkowy czynnik ryzyka, który pomoże zawczasu stwierdzić, czy pacjent kardiologiczny może mieć w przyszłości epizod zawału mózgu, a nawet czy może się on powtarzać.
Mateusz Hołda i jego odkrycie
Mateusz Hołda, najmłodszy profesor tytularny w Polsce, razem ze swoim zespołem, odkrył możliwą przyczynę zwiększonego ryzyka udaru mózgu właśnie w mięśniu sercowym. Stwierdził, że kieszonka, która wytwarza się w razie niedostatecznego podzielenia przedsionków w sercu, sprzyja tworzeniu się zakrzepów, które następnie wędrują z krwiobiegiem do naczyń mózgowych i tam powodują zator. Jest to bardzo ważne odkrycie, bo przy odpowiednich technikach obrazowania i metodach leczenia, to ryzyko można potencjalnie zmniejszyć, a przynajmniej uświadomić pacjentów o możliwych objawach i sposobach zaradzenia konsekwencjom we właściwym czasie.
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
