Sprawdzone sposoby na kaca – jak mu zapobiegać i leczyć? Jaki jest mechanizm jego powstawania?

W wielu przypadkach towarzyszy on porankom po mniej lub bardziej udanej imprezie. Czy jest to wieczór z kilkorgiem przyjaciół, czy przyjęcie w większym gronie, kac może się pojawić po nawet małej ilości alkoholu. Skąd się bierze i jakie objawy wywołuje? Jakie są zdrowe i sprawdzone sposoby na kaca i czy istnieją ludzie na niego odporni?

Co to znaczy kac?

Kac to zespół nieprzyjemnych oznak i objawów, które mogą wystąpić po wypiciu zbyt dużej ilości alkoholu. Kac może wiązać się również z mniejszą wydolnością fizyczną, wydajnością w pracy czy w szkole oraz większym prawdopodobieństwem wystąpienia konfliktów.

Jak dużo alkoholu trzeba wypić, aby kac się pojawił? Na to nie ma dobrej odpowiedzi, ponieważ tolerancja na alkohol i zdolności do jego trawienia u każdego są inne. Ponadto, wpływ na występowanie kaca ma również ilość zjedzonego pożywienia, rodzaj tak zwanych popitek oraz czas, w którym alkohol jest wypijany.

Do typowych objawów kaca należą:

• przemożny ból głowy
• ból mięśni i stawów, szczególnie pleców
• drżenie rąk i nóg oraz pleców
• bardzo złe samopoczucie psychiczne
• zawroty głowy
• nudności, wymioty
• wyższe tętno i ciśnienie tętnicze krwi.

Do znanych większości ludzi objawów kaca należą również trudności w mówieniu, problemy z koordynacją ruchową oraz braki koncentracji i dokuczliwa suchość w ustach.

Z czego tak naprawdę bierze się kac?

Aldehyd octowy, metabolit etanolu (czyli alkoholu), jest ostatecznie wydalany z organizmu w postaci kwasu octowego. Jednak zanim przekształci się w kwas octowy, aldehyd octowy trawiony jest przez dehydrogenazę aldehydową, enzym, którego działanie podyktowane jest między innymi genetyką. Potocznie mówi się, że niektórzy mają tak zwaną słabą głowę, podczas gdy inni mogą wypić nieco więcej i nic im nie będzie. Na kaca wpływają również takie czynniki jak odwodnienie, a wraz z nim również hipoglikemia. Etanol wykazuje działanie diuretyczne, a wraz z moczem wydala się również więcej cukru. Wreszcie, metanol, który również obecny jest w napojach alkoholowych (w dużo mniejszej ilości), metabolizowany jest do formaldehydu. To on odpowiedzialny jest za silne odczuwanie kaca, co udowodnione zostało w badaniach nad lekiem 4-metylopirazolem. Blokuje on rozkład metanolu do formaldehydu, co u stosujących go badanych osób wyeliminowało przynajmniej niektóre objawy kaca.

Ile trwa kac?

Przyjęło się, że kac ustępuje, gdy przestajemy odczuwać ból głowy czy mięśni. W rzeczywistości organizm cierpi na kaca znacznie dłużej – od 24 do 72 godzin. Mimo tego, że w tym czasie poziom alkoholu spada we krwi i możemy bezpiecznie usiąść za kierownicą, mięśnie, gruczoły i układy nadal walczą z odtruwaniem i objawami odstawienia alkoholu.

Co na kaca do picia – czy alkohol pomaga?

Jedna z teorii głosi, że aby uniknąć kaca albo chociaż złagodzić jego objawy, należy po imprezowej nocy napić się innego alkoholu. Czy jest w tym chociaż jedno chmielowe ziarno prawdy? Chemicznie rzecz biorąc – tak. Oto dlaczego:

W pierwszej kolejności trawiony jest etanol, a dopiero, gdy całkowicie się go pozbędziemy, enzymy zajmują się metanolem. Gdy enzymy są zajęte metabolizowaniem etanolu, metanol jest wydalany z moczem bez przekształcania go w formaldehyd. Przy czym diabeł tkwi w szczególe: rodzaju alkoholu następnego dnia. Niektóre z nich zawierają bardzo mało metanolu, podczas gdy inne – znacząco więcej. Wybierając alkohol z niewielką ilością metanolu można teoretycznie uzyskać pewne złagodzenie objawów kaca.

Biorąc pod uwagę powyższe, mimo wszystko należy pamiętać, że alkohol sam w sobie jest substancją toksyczną. Nawet jeśli złagodzi on odczuwanie kaca, wyrządzi organizmowi inne szkody i opóźni jego regenerację po weekendowych eskapadach.

Co pomaga na kaca – profilaktyka

Jeśli planujemy pić alkohol podczas przyjęcia czy mniejszego spotkania, warto się do niego odpowiednio przygotować. Właściwe odżywianie i nawodnienie to klucz do zmniejszenia lub nawet wyeliminowania objawów kaca.

Przede wszystkim nie należy przeprowadzać głodówki na kilka dni przed piciem. Jest to popularne rozwiązanie, kiedy chcemy „zmieścić się” w ulubione ubranie. Głodówki lub dieta bardzo niskokaloryczna przed imprezą to prosta droga do ciężkiego kaca, szczególnie jeśli głodujemy w dniu przyjęcia. Nie trzeba się przejadać, ale zdrowe, zbilansowane posiłki usprawnią metabolizm i ułatwią trawienie alkoholu.

Podczas imprezy warto upewnić się, że pijemy dużą ilość wody. Soki i napoje gazowane często towarzyszą alkoholowym napitkom, ale należy zadbać przede wszystkim o wodę. Niektórzy radzą sobie poprzez wypijanie szklanki wody po każdym drinku, co pomaga szybciej usunąć alkohol razem z moczem. Trzeba jednak przy tym pamiętać, aby w czasie imprezy odpowiednio się odżywiać, bo hipoglikemia spowoduje efekt odwrotny.

Osoby wykończone fizycznie i psychicznie, np. pracą lub obowiązkami szkolnymi czy rodzinnymi, są bardziej narażone na odczuwanie symptomów kaca. W idealnych warunkach przed imprezą moglibyśmy się wyspać i właściwie odpocząć, jednak nie zawsze jest to możliwe. Można jednak pamiętać o tym, aby pić rozsądnie, szczególnie po ciężkim tygodniu.

Co jeść na kaca przed, w trakcie i po imprezie?

Istnieje kilka trików żywieniowych, które umożliwią nam lepsze trawienie alkoholu i potencjalnie zmniejszenie jego wpływu na nasz organizm. Co jeść przed imprezą, aby odżywić organizm i go wzmocnić?

Na dzień przed warto zrezygnować chociaż częściowo z soli i produktów solonych. Sól sprawia, że zatrzymujemy wodę w organizmie, co z kolei wpływa na opuchliznę gruczołów i poszczególnych organów. Dania lepiej dosmaczyć ziołami i przyprawami. Nie ma potrzeby całkowitego wyrzucenia soli z menu, ponieważ sód jest niezbędny dla zdrowia, ale nie powinno się dosalać za bardzo. Dania powinny składać się z pełnowartościowego białka, złożonych węglowodanów i, oczywiście, pełnych witamin warzyw.

W dzień imprezy nie należy się przejadać. To spowoduje, że podczas przyjęcia będziemy pełni i nie zjemy posiłku, który ma pomóc nam trawić alkohol. Białko zapewni nam uczucie sytości, a przy okazji unikniemy wzdęć. Zdrowe tłuszcze pochodzące z ryb czy oliwy, orzechów i pestek pozwolą odżywić mięśnie i układ nerwowy. Można rzecz jasna pozwolić sobie na kawę i herbatę, jednak w ten dzień warto postawić przede wszystkim na wodę. Pozwoli ona usunąć tę zastaną w organizmie i przygotuje metabolizm do wytężonej pracy.

Nie należy iść na przyjęcie głodnym, ponieważ prędzej czy później spowoduje to rzucenie się na stół z przekąskami. Jeśli do czynienia mamy z bufetem, dobrze łączyć różne składniki pokarmowe (węglowodany, białka i tłuszcze), aby właściwie odżywić organizm przed ewentualnym kacem.

Po przyjęciu, niezależnie od tego, czy ciężko odczuwamy objawy kaca, czy radzimy sobie z nimi całkiem dobrze, jest kilka produktów, które mogą nam pomóc odtruć organizm i zniwelować złe samopoczucie.

Banany i awokado

Alkohol powoduje utratę elektrolitów, a banany są doskonałym źródłem potasu. Są również bogate w kwas foliowy, błonnik i antyoksydacyjną witaminę C. Wszystkie te składniki są dobre dla serca, które podczas imprezy miało cięższą pracę do wykonania. Błonnik pokarmowy wspomaga trawienie glukozy.

Awokado jest jeszcze bogatsze w potas niż banany. Jest to produkt uniwersalny – można go spożywać w ciekawych formach dla urozmaicenia.

Ogórki i arbuz

Zielone ogórki i arbuzy są niezwykle bogate w wodę. Ich jedzenie pomaga nawodnić organizm, szczególnie, jeśli nie możemy już patrzeć na szklankę z wodą. Arbuz zawiera również cytrulinę, enzym, który wspomaga bieg krwi.

Szpinak

Surowy szpinak jest niezwykle bogaty w kwas foliowy. Jest również doskonałym pożywieniem dla wątroby – wspomaga jej oczyszczanie i odtoksycznia ją. Włączenie go do diety zaleca się osobom zagrożonym ryzykiem wystąpienia niealkoholowego stłuszczenia wątroby.

Tłuste ryby

Kwasy omega-3 zawarte w tłustych rybach zmniejszają stany zapalne organizmu, które często wywoływane są przez alkohol.

Pomidory i sok pomidorowy

Pomidory są doskonałe dla utrzymania wątroby w dobrej kondycji. Jest to również jedyne warzywo (czy też owoc), które są zdrowsze po obróbce termicznej niż na surowo. Dlatego sok pomidorowy znalazł swoje miejsce w diecie poimprezowej. Niektóre badania wskazują również, że sok pomidorowy na kaca nadaje się doskonale, bo wspomaga działanie enzymów trawiących alkohol.

Kawa i zielona herbata

Kawa jest niezwykle bogata w polifenole, które wykazują działanie antyoksydacyjne. Możliwe więc, że jej wypicie nie tylko nas pobudzi dzięki zawartości kofeiny, ale i pomoże zmniejszyć stany zapalne wywołane przez alkohol.

Zielona herbata zawiera katechiny, które w badaniach na szczurach wykazały działanie obniżające poziom alkoholu we krwi.

Owsianka

Płatki owsiane zawierają węglowodany złożone, które zapewniają powolne i stałe uwalnianie cukru do krwiobiegu i mogą pomóc w zwalczaniu objawów kaca. Wykazano również, że po imprezowej nocy spożycie węglowodanów złożonych zamiast prostych może pomóc w poprawie nastroju.

Orzechy, pestki, kakao i ciemna czekolada

Produkty bogate w magnez są świetne do uzupełniania minerałów, które są niezbędne do pracy układu nerwowego i mięśni. Z tego też względu nie powinno ich zabraknąć w diecie poimprezowej. Nie warto z nimi przesadzać, bo są z reguły dość kaloryczne, ale zdecydowanie można je dodać w różnych proporcjach do każdego posiłku dnia (ciemna czekolada do owsianki na śniadanie, orzechy do sałatki na obiad, pestki do kanapek na kolację).

Najlepsze sposoby na kaca – czym jeszcze można sobie pomóc?

Do odwodnienia może dojść nie tylko na samym przyjęciu, ale i po nim. Dlatego picie wody powinno być na szczycie priorytetów przez trzy dni po wypiciu dużej ilości alkoholu. Jeśli nie dajemy rady wypić samej wody, można do niej dodać nieco soku owocowego, świeżych ziół lub owoców w kawałkach.

Powiada się, że kaca trzeba wyspać. Tymczasem nie zawsze jest to wskazane. O ile dobrym pomysłem będzie wczesne położenie się wieczorem po imprezie, w ciągu dnia powinniśmy zachować aktywność fizyczną. Spacer, powolna przejażdżka na rowerze (jeśli nie towarzyszą nam zawroty głowy), czy delikatne ćwiczenia pomocą zwiększyć metabolizm, a tym samym szybciej pozbyć się metabolitów alkoholu z krwi.

W niektórych przypadkach pomóc mogą również leki na kaca. Niesteroidowe leki przeciwzapalne być może nie mają bezpośredniego wpływu na alkohol zawarty we krwi, ale pomagają zmierzyć się z bólem głowy i mięśni. Aspiryna na kaca dostępna w tabletkach musujących działa również przeciwzapalnie. Co ciekawe, paracetamol może nie być dobrym pomysłem w przypadku kaca, ponieważ jeśli alkohol nadal krąży we krwi, mogą one nawzajem zwiększyć swoje toksyczne działanie na wątrobę. Leki przeciwbólowe należy brać po kilku godzinach od ostatniej dawki alkoholu i nigdy na pusty żołądek.

Przy kacu mogą również pomocne być suplementy, szczególnie z elektrolitami. Elektrolity są niezbędne dla utrzymania równowagi mineralnej organizmu, więc ich utrata będzie nadwyrężać organizm w walce z kacem. Chodzi tu przede wszystkim o potas i sód, ale przydadzą się również magnez i ewentualnie glukoza. Fakt, glukoza to cukier prosty a dieta kacowa powinna obfitować w węglowodany złożone. Jednak hipoglikemia jest równie niebezpieczna, a elektrolity z glukozą szybko i efektywnie uzupełnią poziom cukru we krwi do czasu, gdy złożone węglowodany zaczną działać i zostaną w organizmie na dobre.

Przy kacu można również sięgnąć po suplementy lub leki z witaminą C. Witamina C na kaca zapewnia przede wszystkim działanie antyoksydacyjne, co z kolei pomaga zregenerować organizm.