Terapia CAR-T – na czym polega jej innowacyjność?
Co to jest immunoterapia?
Jest to rodzaj leczenia polegającego na modyfikacji układu odpornościowego w celu zwalczania różnego rodzaju chorób: infekcji, nowotworów czy zaburzeń autoimmunologicznych. Wykorzystuje białe krwinki, przeciwciała oraz cząsteczki sygnalizacyjne do rozpoznawania, celowania i neutralizowania zagrożeń, takich jak patogeny, nieprawidłowo rozwijające się komórki oraz niepożądane reakcje immunologiczne.
Immunoterapia nowotworów – na czym polega?
Cechą typową dla immunoterapii jest fakt, że skupia się na układzie odpornościowym. O ile chemioterapia i antybiotyki celują w patogeny i nieprawidłowe komórki, osłabiając organizm, w immunoterapii chodzi o wzmacnianie lub przekierowanie działań immunologicznych na zagrożenie, by efektywnie wykonywał swoją pracę. Ponadto immunoterapia jest dostosowywana do indywidualnych potrzeb pacjenta, jego stanu zdrowia i chorob, zatem jest „zaprojektowana”, by spełniać potrzeby pacjenta. Celem jest ostatecznie takie wytrenowanie układu odpornościowego, by był on długofalowo bardziej skuteczny w swojej pracy.
CAR-T – nowoczesna immunoterapia
Jest to jedna z najnowszych form immunoterapii, w której modyfikacji genetycznej poddaje się limfocyty T pacjenta. Dzięki temu mogą one rozpoznawać i niszczyć komórki nowotworowe z wyjątkową precyzją. Jest tym bardziej spersonalizowana, że modyfikacji genetycznej poddawane są komórki pobrane od pacjenta, który ma je następnie otrzymać.
W pierwszym etapie limfocyty T są pobierane z krwi w procesie nazywanym leukeferazą. Oddziela się białe krwinki od reszty krwi. Następnie w specjalnie do tego przygotowanym laboratorium komórki odpornościowe się modyfikuje, aby na ich powierzchni znalazły się receptory antygenowe chimeryczne (chimeric antygen receptors) – CAR. To one właśnie odpowiadają za tak precyzyjną detekcję komórek nieprawidłowych i nowotworzących się. Przekształcone komórki następnie się namnaża do dużych potrzebnych w leczeniu ilości. Limfocyty się następnie podaje pacjentowi w formie wlewu, a one krążą w krwiobiegu, szukając i niszcząc komórki nowotworowe. Gdy na taką natrafią, wywołują intensywną odpowiedź immunologiczną, specyficzną dla tych komórek. Dzięki temu inne, zdrowe, nie ulegają zniszczeniu.
Pacjenta przed podaniem nowych komórek poddaje się chemioterapii, ponieważ nie chcemy dopuścić do progresji choroby.
CAR-T stosowane jest w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej, chłoniaka rozlanego z dużych komórek B oraz szpiczaka plazmocytowego, chociaż tutaj nadal trwają badania eksperymentalne.
Zalety CAR-T
Do niewątpliwych zalet tego typu leczenia należy jego celowy charakter, ponieważ terapia jest ukierunkowana na specyficznie nowotworowe markery komórkowe. Dzięki temu minimalizuje się stopnień uszkodzenia zdrowych tkanek. Ponadto, jako że organizm uczy się nowej odpowiedzi immunologicznej, ten typ leczenia może nie tylko prowadzić do remisji, ale również zmniejszyć ryzyko nawrotów tego typu nowotworu. Poza tym, terapia jest wysoce zindywidualizowana, polegająca na zasobach samego pacjenta.
Słabe strony CAR-T
Istnieją jednak wady tej terapii, o czym również nie można zapominać. Jak każdy rodzaj leczenia nowotworów CAR-T również ma pewien potencjał neurotoksyczności i u niektórych pacjentów pojawiają się objawy ze strony układu neurologicznego, np. dezorientacja, drgawki czy problemy z pamięcią. Jako że odpowiedź immunologiczna, jakakolwiek, polega w dużej mierze na wywoływaniu stanu zapalnego i uwalnianiu cytokin, tak również w tym przypadku może to wystąpić. Dlatego u pacjentów mogą wystąpić drgawki, gorączka czy nawet niewydolność narządowa.
Niestety, CAR-T nie ma zastosowania w wielu typach nowotworów, przynajmniej na razie. Dlatego pod tym względem można powiedzieć, że jego zastosowalność jest nadal dość ograniczona. Udowodniono jego skuteczność w przypadku nowotworów krwi, ale mało nadal wiadomo o nowotworach litych (guzach).
CAR-T, pomimo swojej skuteczności, nie jest jeszcze tak dostępne jak inne formy leczenia nowotworów, np. radioterapie czy chemioterapie. Wyspecjalizowanie limfocytów T wymaga bardzo specyficznego sprzętu, które do niedawna jeszcze nie było dostępne w Polsce. Dlatego przez lata od wprowadzenia tej metody komórki pobierane od pacjenta polskiego podróżowały do Stanów Zjednoczonych, gdzie ulegały modyfikacjom, a następnie w Polsce podawało się je osobie chorej.
Refundacja CAR-T
Terapia CAR-T jest w Polsce refundowana w niektórych przypadkach, m.in. u dzieci, u młodych dorosłych w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej, a u osób dorosłych w leczeniu chłoniaka B-komórkowego, pod warunkiem, że jest prowadzona w wyspecjalizowanych ośrodkach.
Inne typy immunoterapii również są refundowane, ale refundacja nie obejmuje wszystkich typów chorób onkologicznych. Należy również pamiętać, że w niektórych przypadkach zespół medyczny może zalecić połączenie chemioterapii oraz immunoterapii jako najefektywniejszej metody leczenia lub wyłącznie chemio czy radioterapię, bo to wciąż najbezpieczniejsze rozwiązanie.
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
