Wazopresyna – funkcje, działanie
Co to jest wazopresyna?
Hormon peptydowy, składający się z dziewięciu aminokwasów, który produkowany jest w podwzgórzu, a magazynowany w tylnym płacie przysadki mózgowej. Uwalniany jest w sytuacji, gdy dochodzi do zmian w osmolarności osocza lub nadmiernego obniżenia ciśnienia krwi. Strukturalnie jest podobny do oksytocyny.
Działanie wazopresyny jest możliwe dzięki odpowiadającym jej receptorom znajdującym się w poszczególnych narządach, np. naczyniach krwionośnych, nerkach czy przysadce. Jej zaburzenia, w szczególności niedobór, mogą stanowić pewne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia.
Wazopresyna – działanie
Hormon ten kojarzony jest głównie z działaniem antydiuretycznym – stąd jego oznaczenie: anti-diuretic hormone (ADH). Wazopresyna aktywuje receptory V2 w kanalikach nerkowych, by umożliwić lub zwiększyć reabsorpcję wody z powrotem do krwiobiegu. Ma to na celu zagęszczenie moczu, zapobieganie nadmiernej utracie płynów, zwiększenie objętości osocza w przypadku odwodnienia oraz utrzymanie stałego poziomu osmolarności osocza.
Wazopresyna jest również bardzo istotna z punktu widzenia regulacji ciśnienia krwi. Podnosi je, jeśli zbyt gwałtownie lub za mocno spada, poprzez wywoływanie skurczu naczyń krwionośnych. W efekcie ciśnienie się podnosi, a w sytuacjach kryzysowych, takich jak krwotoki czy odwodnienie, odpowiedź organizmu jest silniejsza.
Hormon antydiuretyczny bierze udział w regulacji osi HPA – podwzgórza-przysadki-nadnercz. Aktywuje receptory w przysadce, dzięki czemu wydziela się hormon adrenokortykotropowy – ACTH. On pobudza nadnercza do wydzielania kortyzolu, który jest hormonem stresu. Dzięki niemu, zakładając, że dzieje się to sporadycznie i w uzasadnionych przypadkach, zwiększa się zdolność organizmu do radzenia sobie z sytuacjami stresowymi a także odporność organizmu w sytuacjach zagrażających mu.
Tu również zahaczyć można o funkcje poznawcze, ponieważ w sytuacjach krótkotrwałego stresu, wazopresyna wpływa też na funkcje poznawcze, takie jak uwaga czy koncentracja na zadaniu. Uaktywniają się również takie obszary mózgu, jak hipokamp (odpowiedzialny za konsolidowanie informacji oraz pamięć krótkotrwałą), ciało migdałowate (regulujące uczucia takie jak strach, lęk, czy agresja), a także podwzgórze. W efekcie, pośrednio dzięki wazopresynie jesteśmy w stanie się uczyć, skupić, a także podjąć działania ratujące życie i zdrowie w sytuacjach zagrożenia.
Wazopresyna współdziała z innymi hormonami oraz neuroprzekaźnikami, takimi jak angiotensyna II, która pobudza wydzielanie wazopresyny podczas stanu odwodnienia, kortykoliberyna wydzielana w czasie stresu, oksytocyna, która może antagonizować wazopresynę w sytuacji agresji, dzięki czemu jest ona utrzymywana w bezpiecznych ryzach, a także dopamina i serotonina, które wspólnie z nią regulują nastrój i zachowanie.
Niedobór wazopresyny
Podstawowym skutkiem niedoboru wazopresyny jest zaburzona zdolność do regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej oraz szereg poważnych konsekwencji zdrowotnych. Należy do nich m.in. moczówka prosta. W tej chorobie człowiek wytwarza i wydala bardzo dużą ilość moczu na dobę. Nerki nie są zdolne do zagęszczenia go, a w wyniku nadmiernego wydalania, odczuwa się bardzo duże pragnienie. Do przyczyn tego stanu może należeć uszkodzenie obszaru mózgu odpowiadającego za produkcję lub wydzielanie wazopresyny, tj. podwzgórza i przysadki (mogą to być urazy, choroby autoimmunologiczne, mutacje genetyczne czy infekcje układu nerwowego).
Do objawów moczówki prostej należą wspomniane już: nadmierne wydalanie moczu, również nocą, bardzo silne pragnienie, typowe symptomy odwodnienia (suchość w ustach, niskie ciśnienie krwi, przyspieszona akcja serca, zawroty głowy). W przypadku zdiagnozowania moczówki prostej stosuje się syntetyczny analog wazopresyny – desmopresynę oraz techniki nawadniające.
Poza moczówką prostą niedobór wazopresyny może prowadzić do uszkodzeń neurologicznych, pogorszenia funkcji poznawczych, zmniejszenia odpowiedzi stresowej w zakresie osi HPA czy zbyt niskiego ciśnienia krwi.
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
