Zaburzenia cyklu miesiączkowania
Jak wygląda prawidłowy cykl?
Chociaż możliwe są pewne niewielkie nieregularności w cyklu menstruacyjnym, prawidłowo przebiegający powinien trwać między 21 a 35 dni (u większości kobiet jest to 28 dni) i trwać maksymalnie 8 dni. O zaburzeniach cyklu mówimy, gdy indywidualny schemat się po prostu zmienia, np. u pani regularnie menstruującej, częstotliwość okresu się widocznie i powtarzalnie wydłuża bądź skraca, albo u pani, która z reguły doświadcza obfitych miesiączek, stają się one wyjątkowo skąpe.
Zazwyczaj okres nie wymaga zmiany podpaski czy tamponu częściej niż co dwie godziny (chociaż na początku cyklu jest on z reguły najobfitszy, więc w drugim czy trzecim dniu częstotliwość ta może być większa), nie powinno się również obserwować samoistnych krwawień międzymiesiączkowych oraz po współżyciu. Objawy takie jak ból podbrzusza czy PMS z reguły mają łagodne do umiarkowanego nasilenia oraz nie utrudniają znacząco funkcjonowania przez cały okres. W regularnych miesiączkach nie obserwuje się zazwyczaj dużych skrzepów. U tej samej osoby różnica między najkrótszym a najdłuższym cyklem zwykle nie przekracza 7–9 dni.
Do zaburzeń miesiączkowania należą:
- zbyt rzadkie menstruacje – odstępy powyżej 35 dni
- zbyt częste menstruacje – odstępy krótsze niż 21 dni
- zbyt długie (powyżej 8 dni) i obfite menstruacje
- krwawienia międzymiesiączkowe oraz po współżyciu
- brak miesiączki przy wcześniej występujących lub brak u nastolatek powyżej 15. roku życia przy występowaniu innych objawów dojrzewania
- bardzo bolesne, wyłączające z funkcjonowania dolegliwości.
Biorąc powyższe pod uwagę, należy pamiętać, że niektóre kobiety naturalnie mogą doświadczać objawów uznawanych za „zaburzenia” z uwagi na swoje indywidualne zdrowotne predyspozycje. O zaburzeniach mówimy w kontekście anomalii dla konkretnej kobiety, chociaż powinny one zostać zdiagnozowane przez lekarza.
Zaburzenia miesiączkowania u młodych dziewcząt
W pierwszych latach menstruacji zaburzenia cyklu są jak najbardziej spodziewane – okres może być nieregularny, cechować się zróżnicowaną obfitością, a miesiączki mogą być z początku wydłużone. Nastolatki mogą ponadto nieregularnie owulować. Jeśli po kilku latach miesiączkowania okresy są nadal na tyle obfite, że utrudniają funkcjonowanie, warto poddać się badaniom w kierunku skazy krwotocznej, zaburzeń krzepnięcia, laboratoryjnym i obrazowym, a także ocenie endokrynologicznej.
Nieregularne miesiączki u nastolatek wynikają z kilku przyczyn. Jest to czas, w którym dojrzewa oś mózg-przysadka-jajnik, a cykle bywają jeszcze bezowulacyjne, co oznacza, że długość poszczególnych może być różna. Ponadto, cykle mogą ulegać rozregulowaniu z powodu silnego stresu, fluktuacji masy ciała oraz intensywnych treningów. Do tego dokładać się mogą zaburzenia hormonalne wynikające z policystycznych jajników, chorób tarczycy a także przyjmowanych leków.
Do lekarza warto zgłosić się, gdy okres zatrzymał się na 3 miesiące, chociaż wcześniej występował, gdy nieregularność się utrzymuje po 3 latach od pierwszej menstruacji, gdy krwawienia po tym czasie są bardzo obfite lub przedłużone, a także gdy w okresie dojrzewania pojawiają się objawy zaburzeń hormonalnych: nienaturalny przyrost masy ciała lub jej utrata, hirsutyzm, nagłe zaostrzenie trądziku oraz wyciek cieczy z piersi.
Krwawienie między miesiączkami
Chociaż menstruacja powinna przebiegać w miarę regularnie, niektóre kobiety doświadczają krwawienia w środku cyklu. Do możliwych przyczyn mogą należeć niektóre infekcje np. wywołane przez chlamydię lub zapalenia, np. zapalenie szyjki lub błony śluzowej macicy.
Do innych przyczyn może należeć perimenopauza, czyli okres przed wystąpieniem menopauzy, w którym dochodzi do obniżenia produkcji progesteronu i estrogenów. Rozpoczyna się on w okolicach 45. roku życia, zatem jeśli krwawienia pomiędzy menstruacjami pojawiają się w tym czasie, być może to jest tego przyczyną. Podobnie rzecz ma się jeszcze w okresie dojrzewania – młode dziewczęta również mogą jeszcze doświadczać nieregularności w menstruacji.
Przyczyną krwawienia w środku cyklu, którą należy wykluczyć w pierwszej kolejności jest ciąża, szczególnie jeśli samemu krwawieniu towarzyszy ból podbrzusza. Może to być plamienie implantacyjne, więc jeśli kobieta starała się o ciążę w ostatnim czasie, krwawienie w połowie cyklu menstruacyjnego jak najbardziej ma prawo się zdarzyć. Inną przyczyną, dużo poważniejszą i wymagającą pilnej oceny lekarskiej, może być ciąża ektopowa. Ten stan oznacza, że do zapłodnienia doszło, jednak zarodek nie znajduje się w macicy, lecz np. w jajowodzie. Ciąża tego typu nie ma możliwości rozwinąć się prawidłowo, a wręcz jest niebezpieczna dla życia kobiety z powodu ryzyka pęknięcia jajowodu i następującego po nim krwotoku wewnętrznego.
W przypadku kobiet aktywnie współżyjących i znajdujących się w przedziale wieku rozrodczego, pierwszym krokiem po zauważeniu krwawienia w środku cyklu powinno być wykluczenie ciąży, chyba że stan zdrowia się szybko pogarsza i towarzyszą mu inne niepokojące objawy. Wtedy należy zgłosić się po pomoc lekarską, szczególnie jeśli krwawienie jest bardzo obfite, pojawiają się objawy infekcji (np. dreszcze, gorączka, etc.).
Przyczyną krwawienia w środku cyklu może być również bardzo wczesne poronienie. Tak zwaną ciążę biochemiczną często łatwo przeoczyć, jeśli się o nią nie stara, a gdy dochodzi do jej samoistnego poronienia, może objawiać się to właśnie krwawieniem międzymiesiączkowym.
Brak menstruacji
O braku menstruacji mówimy, gdy u osób regularnie miesiączkujących zatrzymuje się ona na min. 3 miesiące, a u osób nieregularnie miesiączkujących – na min. 6 miesięcy.
Podstawową i najczęstszą przyczyną braku miesiączki jest ciąża, wiec, jeśli zachodzi szansa jej wystąpienia – należy w pierwszej kolejności wykonać test ciążowy. Jeśli na teście pojawia się wyraźna kreska kontrolna i nawet bardzo blada kreska testowa, test ma wynik pozytywny.
Zahamowanie miesiączki może wynikać z silnego i/lub długotrwałego stresu. Stres bezpośrednio i silnie może wpływać na gospodarkę hormonalną, również u kobiet, więc gdy spada poziom hormonu luteinizującego (LH) oraz folikulotropiny, cykle menstruacyjne mogą ulegać wygaszaniu.
Inną przyczyną zatrzymania menstruacji może być wysoki poziom prolaktyny – hormonu znanego przede wszystkim z wpływu na produkcję mleka kobiecego. Wysoka prolaktyna oddziałuje hamująco na oś HPO, przez co może dojść do braku owulacji, a więc i okresu. Ma to np. miejsce w czasie karmienia piersią, gdy prolaktyna jest naturalnie wysoka, a owulacja nie zachodzi (chociaż dzisiaj wiadomo, że karmienie piersią nie powinno być traktowane jako metoda antykoncepcji). Do zatrzymania okresu przyczyniać się mogą również choroby tarczycy.
Innym, częstym powodem zatrzymania miesiączki jest zespół policystycznych jajników – PCOS. Związane to jest z nadmiarem androgenów oraz często insulinoopornością, które wpływają na zaburzenia owulacji. W dłuższej perspektywie może dojść do przerostu endometrium, które może mieć inne konsekwencje zdrowotne.
Młode dziewczęta, u których owulacja i menstruacja nie wystąpiły do 15. roku życia, również wymagają konsultacji lekarskiej.
Bardzo skąpe lub obfite miesiączki
Niektóre kobiety mają naturalnie bardzo skąpe lub bardzo obfite miesiączki i taki jest po prostu ich wzorzec. O zaburzeniu mówimy, gdy się on zmienia bez wyraźnej, znanej od samego początku, przyczyny. Przykładowo, niektóre formy antykoncepcji wpływają na obfitość okresu i takiego efektu można się spodziewać.
Do przyczyn zmniejszenia ilości krwi menstruacyjnej należeć może np. intensywny stres, niedobór energii, silna utrata masy ciała, a także mocno zwiększona aktywność fizyczna. W takich warunkach zaburzona może być praca osi podwzgórze-przysadka-jajnik, syntetyzacja estradiolu, wzrost poziomu kortyzolu, a czasem również cykle bezowulacyjne i skrócenie fazy lutealnej.
O bardzo obfitych menstruacjach mówimy, gdy zaburzają one codzienne funkcjonowanie, powodują przesiąkanie podpaski lub tamponu w godzinę, wymagają bardzo częstych zmian środków higienicznych, również w nocy, towarzysza im skrzepy. Krwawienie może trwać powyżej 7 dni. Powtarzający się z miesiąca na miesiąc silny okres może z czasem prowadzić do anemii.
Niekiedy zwiększenie obfitości jest bezpośrednim skutkiem przyjmowania pewnych grup leków, w szczególności leków przeciwzakrzepowych i przeciwpłytkowych. Pacjentki otrzymują je w następstwie różnego typu leczenia, np. stentowania tętniaków. Farmaceutyki bywają łączone, co dodatkowo przekłada się na zwiększenie ilości krwi menstruacyjnej.
Powodem zwiększenia obfitości okresu bywa również wkładka domaciczna miedziana. Z tego powodu nie jest ona rutynowo zalecana kobietom przyjmującym leki przeciwzakrzepowe lub uskarżającym się na naturalne obfitsze menstruacje. Działanie to wynika z faktu, że w macicy utrzymuje się stan zapalny endometrium wywoływany przez miedź (który jest potrzebny do antykoncepcyjnego działania wyrobu). Dla kontrastu, wkładki hormonalne mogą zmniejszać ilość krwi wydalanej z organizmu z okresem.
Zwiększenie intensywności okresu bez znanej przyczyny może być objawem pojawienia się mięśniaków w macicy, polipów endometrium. Innymi przyczynami mogą być również zaburzenia owulacji, np. w okresie dojrzewania (okres może różnić się z miesiąca na miesiąc), zaburzenia krzepnięcia. Bardzo silne krwawienie może wystąpić w wyniku poronienia.
Zaburzenia menstruacji – kiedy do lekarza?
Każda zmiana schematu cyklu menstruacyjnego, która się powtarza z miesiąca na miesiąc powinna być konsultowana z lekarzem, który wykona dokładne badanie, dokona wywiadu oraz zleci dodatkowe testy. Z czasem każda kobieta uczy się swojego organizmu i może zacząć rozpoznawać pewne wahania jako wywołane fizjologicznymi zmianami (stres, ciąża) lub niepokojącymi czynnikami. Warto jednak pamiętać, że cykl miesiączkowy jest istotną częścią zdrowia kobiety i nigdy nie należy się wstydzić zadawania pytań na jego temat.
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
