Zespół stopy cukrzycowej – objawy, leczenie i profilaktyka. Kto znajduje się w grupie ryzyka?

Cukrzyca może mieć wielorakie powikłania. Do najczęściej zgłaszanych należy otyłość i problemy metaboliczne, jednak lekarze alarmują, aby szczególną uwagę zwracać na stopy. Zespół stopy cukrzycowej bowiem to nie jest problem wyłącznie estetyczny, ale przede wszystkim zdrowotny. Jakie mogą być jego konsekwencje, jak objawia się stopa cukrzycowa oraz jak dbać o stopy?

Co to jest stopa cukrzycowa?

Powikłanie przewlekłe, a więc takie, które ma długotrwały przebieg, występuje zarówno w przypadku cukrzycy typu 1, jak i drugiego. Jest podstępne, ponieważ zaczyna się niewinnie i większość osób po prostu ignoruje pierwsze objawy stopy cukrzycowej. Ot, skóra zaczyna się przesuszać i łuszczyć, odczuwa się bóle stawów, szczególnie jeśli długo nie poruszano nogami (np. po nocy). Czyli wszystko to, czego każdy czasem doświadcza. Biorąc pod uwagę, że cukrzyca typu 2 sama w sobie jest bardzo późno diagnozowaną chorobą, stopa cukrzycowa jest z reguły ignorowana.

Przyczyn występowania stopy cukrzycowej należy szukać w zbyt wysokim, niewyregulowanym poziomie glukozy we krwi. Hiperglikemia nieregulowana przez leki przeciwcukrzycowe lub dietę i ruch uszkadza naczynia krwionośne. Osadzają się na nich blaszki wapniowe, miażdżycowe, przez co ukrwienie stopy staje się niewystarczające. Do tkanek nie dociera tlen i podstawowe składniki odżywcze.

Kolejnym czynnikiem łączącym cukrzycę i stopę cukrzycową jest neuropatia cukrzycowa. Polega ona na zachwianiu działania włókien nerwowych odpowiedzialnych za odczuwanie bodźców przez skórę, a więc bólu, swędzenia, pieczenia czy nawet zmian temperatury.

Bardzo częste powikłanie cukrzycowe, otyłość, przyczynia się również do nieprawidłowego obciążenia stawów w stopach, co stanowi dodatkowy czynnik ryzyka. Dodatkowe ryzyko stanowią takie schorzenia jak nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu oraz wiek.

Objawy stopy cukrzycowej

Do wczesnych, typowych objawów stopy cukrzycowej są zmiany skórne widoczne na skórze. Występują one często przy nieprawidłowej pielęgnacji i z reguły nikt ich nie kojarzy jako symptomów poważnego schorzenia. Należy do nich na przykład nadmierne wysuszenie skóry, nadmierna skłonność do odcisków i modzeli na podeszwach stóp. Kiedy zauważa się skłonność do podrażnień, puchnięcia stóp i zaburzeń czucia, należy skonsultować się z lekarzem.

Na dalszym etapie widać opuchliznę, która nie chce zejść pomimo stosowania okładów i żeli chłodzących. Pojawiają się również silne bóle stawów, szczególnie w śródstopiu, uczucie drętwienia, bólu w miejscach, w których normalnie nie można by się go spodziewać (np. na pięcie albo na ścięgnach bez wyraźnego urazu). Dochodzi też często do owrzodzeń i trudno gojących się ran.

Leczenie stopy cukrzycowej

Diagnozę stopy cukrzycowej może postawić wyłącznie lekarz: rodzinny, diabetolog, chirurg naczyniowy lub endokrynolog. Zdarza się, że z bólem stopy i ścięgien udajemy się do fizjoterapeuty i to on zwraca uwagę na nieprawidłowe ukrwienie bądź wygląd. W takim wypadku należy jak najszybciej rozpocząć właściwą, świadomą pielęgnację i leczenie.

Jeżeli pacjent miał wcześniej stwierdzoną cukrzycę i ją leczy, być może konieczna będzie zmiana dawkowania lub leków w ogóle. Leczenie polegać będzie przede wszystkim na obniżeniu poziomu glukozy, aby nie dopuszczać do dalszej degeneracji tkanek. Jeśli cukrzyk opierał się jedynie na lekach, bez zmiany diety lub chociaż umiarkowanego ruchu, konieczne będą zmiany w tych obszarach. Jeśli natomiast pacjent nie miał wcześniej zdiagnozowanej cukrzycy, a stopa cukrzycowa to pierwsza dolegliwość, z którą zgłasza się do lekarza, prawdopodobnie otrzyma skierowanie na badania na cukrzycę oraz na profil lipidowy, aby ocenić poziom cholesterolu we krwi.

Leczenie stopy cukrzycowej opiera się również na odpowiedniej pielęgnacji. Nawilżanie skóry stopy zapobiega przesadnemu przesuszaniu i pękaniu skóry, które prowadzi do tworzenia ran i owrzodzeń. Bardzo istotny jest dobór odpowiednich kosmetyków, tj. powinny one mieć neutralne pH. Składnikami nawilżającymi, których powinniśmy szukać w kremach pielęgnacyjnych dla cukrzyków, są pantenol (np. w https://www.apo-discounter.pl/eubos-diabetes-krem-do-stop-100ml-pzn-01617412), mocznik oraz gliceryna. Zawartość trójglicerydów wspomoże odnowę naturalnej bariery lipidowej popękanej i podrażnionej skóry. Korzystna jest również zawartość składników przeciwbakteryjnych, takich jak jony srebra. Powinno się unikać kremów z wysoką zawartością alkoholu oraz z dodatkiem cukru, który nieraz dodawany jest jako wypełniacz lub jako główny składnik kosmetyków złuszczających.

Przy leczeniu stopy cukrzycowej konieczna może być również zmiana obuwia. Niemożliwe będzie noszenie butów, które obciążają jedną część stopy lub zbyt obcisłych. Nie mogą one powodować odcisków i otarć, dlatego z reguły będą one szersze i wyższe. Najlepiej, aby były wykonane z naturalnych, oddychających materiałów. Zmiana skarpet na mniej uciskające i naturalne również przyczyni się poprawy samopoczucia przy stopie cukrzycowej.

Cukrzycowa stopa – konsekwencje

Stopy cukrzycowej z pewnością nie należy bagatelizować. Nieprawidłowo lub w ogóle nieleczona może doprowadzić do amputacji palców u stóp, lub nawet całej stopy. Nieprawidłowa gospodarka lipidowa i glukozowa w stopie ma negatywny wpływ na pracę całego organizmu. Z czasem, dolegliwość ta spowoduje znaczne problemy z poruszaniem się, co negatywnie wpływa na układ naczyniowy.

W Polsce na cukrzycę choruje już około 3 milionów osób, przy czym nawet 80% z tej liczby stanowi cukrzyca typu 2. Często jest zbyt późno diagnozowana, a wraz z nią również stopa cukrzycowa. Pacjenci nie wiedzą, że zmiany na skórze to nie tylko problem pielęgnacyjny, ale przede wszystkim zdrowotny, co prowadzi do bardzo późnej diagnozy. Z tego też względu, Polska jest jednym z krajów o najwyższym współczynniku amputacji kończyn dolnych z powodu stopy cukrzycowej.

Zapobieganie stopie cukrzycowej

Najlepszym sposobem na zapobieganie stopie cukrzycowej jest zdrowy tryb życia. Jest to jednak tak szeroki termin, że warto doprecyzować, co należy robić, aby zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia.

Cykrzycy nie powinni:

• zaniedbywać swoich codziennych badań poziomu glukozy we krwi i regularnie pojawiać się w laboratorium na dokładniejszych badaniach. Pozwoli to wychwycić moment, w którym niezbędna stanie się silniejsza kuracja
• osiadać na kanapie i rezygnować z ruchu. Nawet umiarkowana aktywność fizyczna, chociażby wykonywana „przy okazji” wspomaga metabolizm glukozy i wrażliwość tkanek na insulinę
• pilnować kuracji, którą zalecił lekarz. Nie można zapominać o lekach i koniecznie trzeba stosować się do zaleceń dietetycznych dotyczących cukrzyków
• regularnie stosować pielęgnację stóp, ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki ran, otarć, owrzodzeń. Nie należy również wystawiać stóp na działanie wysokiej temperatury, w tym moczyć ich w gorącej wodzie ani ogrzewać termoforami. Po kąpieli, stopy należy zawsze dokładnie wytrzeć i wsmarować krem, np. Bepanthol
• wymienić obuwie, jeśli to koniecznie, na bardziej przewiewne, luźniejsze/szersze w cholewce, zaciskać zbyt mocno rzepów.

Osoby, które nie mają zdiagnozowanej cukrzycy, mogą zminimalizować ryzyko wystąpienia u siebie tej choroby, a więc i stopy cukrzycowej poprzez:

• regularną aktywność fizyczną dopasowaną do ich stylu życia, czasu i możliwości
• stosowanie zdrowej i zróżnicowanej diety, bogatej w pełnowartościowe produkty i rezygnację z nadmiernego spożywania cukrów prostych. Warto przy tym postawić na przykład na dietę śródziemnomorską lub DASH
• Poddanie się przynajmniej raz w roku badaniu na poziom glukozy oraz insuliny we krwi. Przy rodzinnym obciążeniu cukrzycą typu 2 warto również czasem wykonywać krzywą cukrową i insulinową.

Należy pamiętać, że stopy cukrzycowej jako takiej nie da się całkowicie wyleczyć, ponieważ nie można cofnąć już występujących degeneracji tkanek wewnętrznych. Dlatego najlepiej skupić się na profilaktyce oraz leczeniu widocznych zmian, gdy tylko się pojawią, aby nie dopuścić do dalszych zniszczeń. Dążenie do jak najszybszego wyrównania gospodarki węglowodanowej oraz szybka reakcja na wszelkiego rodzaju rany, otarcia, a nawet pospolite odciski to najlepszy sposób na zapewnienie dobrego stanu swoich stóp.

• czy można wyleczyć cukrzycę • insulinooporność • nowoczesne glukometry • allpresan pianka • pielęgnacja stóp