Nadmierna ekspozycja na słońce – jakie mogą być jej skutki? Chroń swoją skórę i zdrowie
Oparzenia słoneczne
Brak odpowiedniej ochrony przed działaniem promieniowania UVB prowadzi do powstawania oparzeń słonecznych. Skóra jest mocno zaczerwieniona, rozgrzana, występuje ból i pieczenie. W przypadku oparzeń II stopnia mogą pojawić się także pęcherze wypełnione płynem surowiczym. W przypadku łagodnych oparzeń obejmujących jedynie zewnętrzną warstwę skóry z pomocą przychodzą kosmetyki po opalaniu. Skórę należy najpierw delikatnie schłodzić zwykłą wodą, a następnie zastosować środki o działaniu nawilżającym, chłodzącym i przeciwzapalnym takie jak np. żel aloesowy i pantenol. Naturalne oleje aplikowane na skórę zatrzymują ciepło, dlatego nie należy nakładać ich na świeżo poparzona skórę. Sprawdzą się w kolejnych etapach pielęgnacji, aby wesprzeć jej regenerację i odbudowę warstwy lipidowej.
Łagodne oparzenia słoneczne znikają nawet już po kilku dniach. Związane z nimi konsekwencje zdrowotne mogą jednak być o wiele bardziej poważne. Powtarzające się uszkodzenia skóry na skutek działania promieni UV mogą prowadzić do rogowacenia skóry w wieku dojrzałym. Należy unikać sytuacji, kiedy skóra po kontakcie ze słońcem jest czerwona i podrażniona. Pozornie niegroźne oparzenia słoneczne i nadmierna ekspozycja na słońce przez wiele lat zwiększają ryzyko występowania nowotworów skóry w przyszłości.
[show_products product=”155309, 132044, 133866, 192206″]
Rak skóry po opalaniu
Upragniona opalenizna to w rezultacie efekt działania mechanizmów obronnych skóry, które pomagają chronić ją przed szkodliwym wpływem promieniowania UV. Barwnik skóry, czyli melanina produkowany jest w melanocytach – komórkach pigmentowych znajdujących się w naskórku. Pod wpływem promieni słonecznych może dojść do mutacji genetycznych i niekontrolowanych podziałów melanocytów. Nowotwór najczęściej występuje na skórze, ale może rozwinąć się wszędzie tam, gdzie znajdują się komórki barwnikowe, a więc również na oku oraz błonach śluzowych jamy ustnej czy okolic intymnych.
Czerniak to nowotwór złośliwy, który posiada wysoką skłonność do dawania przerzutów odległych do innych narządów. Wcześniejszym etapem są przerzuty do węzłów chłonnych. Bardzo duże szanse na wyleczenie czerniaka, podobnie jak w przypadku innych nowotworów, daje wykrycie choroby we wczesnym stadium. Dlatego należy obserwować istniejące, a przede wszystkim nowe znamiona i korzystać z regularnych kontroli u dermatologa, który obejrzy zmiany barwnikowe pod dermoskopem. Szczególną uwagę powinny zwrócić pieprzyki, które zmieniają wielkość, grubość, mają nieregularny kształt, nierównomierny rozkład barwnika, swędzą lub krwawią.
Czerniak jest najbardziej złośliwym nowotworem skóry, który może rozwinąć się pod wpływem oddziaływania promieni UV, ale nie jedynym. Najczęściej występującym nowotworem skóry jest rak podstawnokomórkowy zlokalizowany najczęściej w okolicy twarzy. Objawia się zmianami o charakterze guzkowatym oraz rozszerzonymi naczyniami krwionośnymi. Rzadko daje przerzuty do innych narządów.
Rak płaskonabłonkowy (kolczystokomórkowy) może tworzyć się na skórze, błonach śluzowych lub na ich styku np. na wardze. Komórki nowotworu szybko się namnażają i mają dużą skłonność naciekania w głąb pobliskich struktur. Rozwija się powoli, nieleczony może jednak prowadzić do przerzutów do węzłów chłonnych oraz innych narządów.
Rogowacenie słoneczne
Rogowacenie słoneczne określane jest jako stan przedrakowy, a to dlatego, że zmiany tego rodzaju bez odpowiedniego leczenia mogą przekształcić się w nowotwór kolczystokomórkowy. Przyczyną ich powstawania są powtarzające się przez lata uszkodzenia komórek naskórka w wyniku oddziaływania promieniowania UV. Efektem nieprawidłowo rozrastających się keranocytów stają się widoczne na skórze plamy w odcieniach brązu, beżu, żółci, różu, szarości. Powierzchnia skóry staje się chropowata na obszarze od kilku mm to nawet kilku cm. Ogniska chorobowe występują w miejscach, które były najczęściej eksponowane na działanie promieni słonecznych, może być ich nawet kilkanaście.
Rogowacenie słoneczne najczęściej diagnozowane jest u osób w dojrzałym wieku. Wykwity skórne należy obserwować zwracając uwagę na zmiany ich wielkości czy pojawianie się dodatkowych objawów w postaci nadżerek lub krwawienia. W leczeniu wykorzystywane są metody takie jak krioterapia, terapia fotodynamiczna oraz stosowanie preparatów o działaniu miejscowym.
Wielopostaciowe osutki świetlne
Jeśli dzień lub dwa po ekspozycji na działanie promieni słonecznych tworzą się różnego rodzaju zmiany skórne najczęściej są to tzw. wielopostaciowe osutki świetlne. Mogą mieć postać drobnych grudek, pęcherzyków, plamek o wielkości kilku milimetrów. W wyniku nadwrażliwości na działanie promieni słonecznych czerwone wykwity pojawiają się m.in. na dekolcie, ramionach, plecach, rękach. W przypadku wystąpienia tego typu zmian należy zrezygnować z wystawiania ciała na działanie promieni słonecznych. Po kilku dniach objawy alergii na słońce zwykle ustępują.
Świerzbiączka letnia
Intensywny świąd skóry to jeden z najbardziej uciążliwych objawów świerzbiączki letniej. Pod wpływem promieni słonecznych na skórze pojawiają się także wypryski, pęcherzyki, grudki, którym towarzyszy zaczerwienienie i suchość skóry. Objawy świerzbiączki najczęściej pojawiają się na początku sezonu wiosenno-letniego i mogą ustępować w miarę stopniowego przyzwyczajania się skóry do działania promieni UV. W kolejnym roku choroba nawraca.
Świerzbiączka letnia to choroba o podłożu alergicznym. Podobnie jak w przypadku innych alergii najskuteczniejszym sposobem redukowania objawów jest unikanie czynnika drażniącego, czyli w tym przypadku ekspozycji słonecznej. Miejscowo stosowane są maści steroidowe, skórę należy zabezpieczać przed słońcem również stosując kremy z wysoką ochroną przeciwsłoneczną 50 SPF. Świąd mogą pomóc łagodzić również leki immunosupresyjne.
Pokrzywka słoneczna
W przebiegu pokrzywki słonecznej charakterystyczne zmiany w postaci pojawiających się na skórze bąbli oraz rumienia występują tuż po ekspozycji na słońce, na odsłoniętych obszarach skóry. Już w ciągu kilku minut może pojawić się także uczucie świądu i pieczenia. Pokrzywka występuje w wyniku nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego, czego przyczyną w przypadku pokrzywki słonecznej jest promieniowanie UV. Zmiany skórne zwykle ustępują samoistnie. Pokrzywka słoneczna może być jednak niebezpieczna, kiedy towarzyszą jej objawy ogólnoustrojowe. Mogą pojawić się zawroty i bóle głowy, a w najcięższych przypadkach wystąpić wstrząs anafilaktyczny.
Reakcja fototoksyczna i fotouczulająca
Objawy przypominające oparzenie słoneczne takie jak zaczerwienie i pęcherze mogą świadczyć o wystąpieniu reakcji fototoksycznej. Niektóre leki, zioła i kosmetyki zawierają substancje światłouczulające, które wchodzą w reakcję ze słońcem i powodują nadwrażliwość na działanie promieni słonecznych. Po wystąpieniu reakcji fototoksycznej na skórze mogą pozostać przebarwienia, które potem trudno usunąć.
Podczas gdy odczyny fototoksyczne dotyczą części ciała, które były eksponowane na działanie promieni słonecznych, odczyny fotoalergiczne mogą rozprzestrzeniać się także dalej. Na skórze pojawiają się wypryski, zwykle po upływie doby od czasu ekspozycji na działanie promieniowania UV. To efekt reakcji układu immunologicznego na alergen, który powstaje w wyniku zetknięcia się substancji fotouczulającej ze światłem słonecznym. Występowanie reakcji fotoalergicznej zależy od indywidualnych predyspozycji i może prowadzić do wystąpienia trwałej nadwrażliwości.
Reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne mogą powodować m.in.:
- zioła: dziurawiec, dziegieć, nagietek, rumianek, arcydzięgiel
- niektóre antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki psychotropowe, uspokajające,
- leki moczopędne i obniżające ciśnienie, stosowane w przebiegu cukrzycy
- leki przeciwalergiczne i przeciwtrądzikowe, antykoncepcja hormonalna
- kosmetyki z wyciągami roślinnymi, retinolem i olejkami eterycznymi, perfumy.
Dlatego m.in. przed planowanym urlopem warto przejrzeć swoje leki i kosmetyki, aby sprawdzić czy w trakcie ich stosowania nie należy unikać słońca.
Skutki opalania w solarium
Poważne konsekwencje dla zdrowia przynosi nie tylko nadmierne eksponowanie ciała na działanie naturalnego promieniowania UV, ale także pochodzącego ze sztucznych źródeł. Solarium jest wyposażone w lampy emitujące promieniowanie UVA i UVB. Pozwala w krótkim czasie uzyskać opaleniznę, ale niesie też negatywne konsekwencje dla zdrowia. Promieniowanie UVA o największej długości fal dociera do głębokich warstw skóry. Prowadzi do uszkodzenia włókien kolagenowych i elastynowych oraz przedwczesnego pojawiania się zmarszczek. W wyniku fotostarzenia skóra staje się szorstka, traci gęstość i elastyczność. Promieniowanie UVA prowadzi też to uszkodzenia naturalnej warstwy ochronnej, w rezultacie skóra szybciej traci wilgoć i staje się przesuszona. Podobnie jak opalanie ciała na słońcu tak również korzystanie z solarium może zwiększać ryzyko występowania rogowacenia skóry, nowotworów skóry, reakcji alergicznych i fototoksycznych.
Jak się opalać na słońcu?
Stosowanie kosmetyków do opalania z filtrami UV o szerokim spektrum ochrony zabezpiecza przed szkodliwym wpływem promieniowania UVA i UVB. Pomaga uniknąć oparzeń słonecznych i chroni przed fotostarzeniem. Należy jednak pamiętać, że nawet stosując filtry UV należy unikać długotrwałej ekspozycji na słońce, w szczególności w godzinach najbardziej intensywnego promieniowania
Jak korzystać z promieni słonecznych?
- Stosuj kosmetyki z filtrem UV do ciała i twarzy. Pamiętaj jednak, że aplikowanie środków z filtrami nie zapewnia 100% ochrony i nie umożliwia przebywania na słońcu bez ograniczeń
- Nie dopuszczaj do występowania poparzeń słonecznych. Jeśli skóra staje się zaczerwieniona, zaprzestań dalszego opalania
- Unikaj słońca w godzinach, kiedy promieniowanie jest najbardziej intensywne (godz. 10:00-15:00). Jeśli przebywasz w tych godzinach na zewnątrz, staraj się pozostawać w cieniu
- Pamiętaj o nakryciu głowy oraz zakładaniu okularów przeciwsłonecznych
- Jeśli długo przebywasz na słońcu staraj się osłaniać skórę, nosząc oddychające koszule z długim rękawem lub przewiewne spodnie z długimi nogawkami
- Kosmetyki z filtrem UV aplikuj ponownie co około 2 godziny, a także po każdej kąpieli, intensywnym spoceniu się, wytarciu skóry ręcznikiem
- Kremy chroniące przed promieniowaniem zarówno UVA, jak i UVB stosuj nie tylko w okresie letnim, ale przez cały rok.
Pasjonatka tematów medycznych, która z przyjemnością wyszukuje ciekawostek o zdrowiu i urodzie. Zwolenniczka naturalnych metod leczenia i pielęgnacji. Selekcjonuje najważniejsze informacje i dzieli się nimi na blogu, by upowszechniać zdrowy styl życia i zachęcać czytelników do dokonywania świadomych wyborów.
