Jak zatrzymać laktację? Sposoby na wyhamowanie produkcji mleka

Mleko mamy jest naturalnym i najzdrowszym sposobem na karmienie noworodka i niemowlęcia. Istnieją jednak sytuacje, w których laktacja jest niemożliwa do utrzymania lub wręcz niepożądana. W jakich sytuacjach młoda mama może potrzebować zatrzymać laktację i w jaki sposób ten efekt osiągnąć?

Jak zahamować laktację? I po co?

Mleko z piersi jest idealnie dopasowane do dziecka kobiety, która je karmi. Istnieją również dowody na to, że wykarmianie nie swojego dziecka również ma korzystny wpływ na noworodka i niemowlę. Dlaczego więc trzeba czasem z tego dobrodziejstwa natury zrezygnować?

W sytuacji, gdy doszło do martwego urodzenia, piersi mimo wszystko otrzymały sygnał do rozpoczęcia produkcji mleka. Pierwsze impulsy do tego mają miejsce już w czasie ciąży, ale wyrzuty oksytocyny w trakcie porodu są sygnałem, że oto na świat przyszedł potomek i piersi powinny rozpocząć laktację.

Gdy mama wraca do domu sama, bo maluszek urodził się niezdolny do dalszego życia, piersi nadal mleko będą produkowały pomimo faktu jego przedwczesnej śmierci.

Gdy dziecko karmione piersią traci życie z różnych przyczyn, piersi nadal przez jakiś czas produkują i wydzielają mleko z gruczołów.

Następuje potrzeba odstawienia dziecka od piersi, np. z powodu sytuacji zdrowotnej dziecka lub matki. Lub po prostu mama czuje potrzebę zakończenia mlecznej przygody, a dziecko jest gotowe na kolejny etap.

Bywa, że sytuacja zdrowotna mamy oraz leki przez nią przyjmowane nie pozwalają na karmienie naturalne swojego dziecka. Jest to wynik analizy korzyści do ryzyka. Gdyby zaprzestać kuracji na mamie, mogłoby to przynieść więcej szkody dla niej niż dziecko otrzymało korzyści z karmienia naturalnego i podupadnięcia na zdrowiu mamy.

Istnieją sytuacje, w której karmienie piersią może w istocie zaszkodzić dziecku, np. gdy jest ona zakażona wirusem HIV. Nawet jeśli dziecko zaraziło się w życiu płodowym, ale przyjmuje leki, nie zaleca się karmienia naturalnym mlekiem od mamy. Można w takiej sytuacji skorzystać z banku mleka kobiecego lub mleka modyfikowanego.

Niekiedy panie decydują się na karmienie mlekiem modyfikowanym z przyczyn natury psychicznej i należy to uszanować. Może to wyniknąć np. w wyniku traumatycznego porodu, złych wcześniejszych doświadczeń czy sytuacji zawodowej.

Sposoby na zatrzymanie laktacji. Jakie opcje ma mama?

Sposoby na zatrzymanie laktacji znane są od wieków, bo i od wieków istniały tego typu potrzeby u wielu kobiet. W dobie kiepskiej opieki zdrowotnej czy złych warunków sanitarnych dzieci po prostu nie przeżywały, a położnica musiała sobie z kwestią cieknącego mleka poradzić. Dzisiaj kobieta do wyboru ma sposoby zarówno naturalne, jak i farmaceutyczne.

Naturalne sposoby na zatrzymanie laktacji

Aby zatrzymać u siebie produkcję mleka lub przyspieszyć cały proces, możemy wspomagać się naturalnymi sposobami. Wiele kobiet je stosujących uważa, że są one niezwykle skuteczne i bezpieczne. Słowem: należy stosować wszystkie techniki, które nie są zalecane u mam chcących karmić naturalnie jak najdłużej:

• Noszenie podtrzymującego, dobrze dopasowanego stanika już od ciągu kilku godzin po porodzie. Może to być stanik sportowy, najlepiej bez fiszbin. Biustonosz nie powinien być zbyt ciasny, bo może się to skończyć co najwyżej zapaleniem piersi. Biustu również nie bandażujemy.
• Stymulację piersi powinno się ograniczyć do minimum. Zmniejsza to ilość oksytocyny, która jest niezbędna do produkcji mleka.
• Zamiana ciepłych, długich pryszniców na letnie, ale wciąż komfortowe dla kobiety. Przydadzą się również chłodne okłady na piersi, które przy okazji zmniejszą obrzęki.
• Należy pamiętać, aby nie przykładać mrożonych przedmiotów bezpośrednio do skóry, ponieważ może to spowodować odmrożenie.
• W przypadku wystąpienia nawału, odciąganie mleka tylko w takiej ilości, aby zmniejszyć napieranie mleka na piersi i wycieki. W ten sposób zmniejszamy obrzęk, ale nie stymulujemy piersi nadmiernie. Kanaliki, w których nadal znajduje się mleko, będą się wolniej napełniały.

Szałwia na zatrzymanie laktacji

W celu naturalnego zatrzymania lub stopniowego wyhamowania laktacji stosować można samodzielnie przygotowane napary. Są one u większości kobiet dość skuteczne, rozprawić się jednak należy z inny mitem.

Po porodzie kobieta powinna spożywać dużo płynów, aby jej organizm wrócił do normy. Starą zasadę, jakoby należało ograniczyć podaż wody oraz innych płynów w okresie połogu powinnyśmy więc włożyć między bajki. Skuteczność tej metody jest wątpliwa, a może być bardzo ryzykowna.

Ze wszystkich dostępnych nam w aptece bez recepty ziół na szczególnie uwzględnienie zasługuje na pewno szałwia. Ma ona wiele zastosowań w medycynie naturalnej, a jednym z nich jest właśnie hamowanie laktacji. W małych ilościach nie ma większego wpływu na wypływ mleka, jednak przy chęci zatrzymania produkcji powinno się spożycie zwiększyć, np. do 2-3 szklanek dziennie. W aptekach dostaniemy szałwię w formie luźnego suszu lub wygodnych torebek.

Naparem z szałwii możemy również przemywać piersi i sutki, ponieważ ma działanie antybakteryjne oraz ściągające. Dzięki temu jest cenionym środkiem odkażającym np. jamę ustną.

Poza szałwią możemy wspomagać się naparami z mięty ogrodowej i pieprzowej.

Okłady z kapusty – czy działają?

Piersi w pierwszych dniach pobudzonej porodem laktacji mogą być obrzmiałe i bolące. Szczególnie, że mama nie przystawia dziecka do brodawek w celu karmienia, mleko zatrzymuje się w kanalikach, powodując drażliwość i tkliwość. Okłady z liści białej kapusty, najlepiej schłodzone w lodówce (nie w zamrażarce!) pomagają kanaliki zwężyć, łagodzą obrzęki i wspierają hamowanie laktacji.

Lek na zatrzymanie laktacji – czy istnieje?

Tak, w aptece można nabyć lek na zatrzymanie laktacji, jednak jest on dostępny wyłącznie na receptę. Wynika to z faktu, że choć bardzo skuteczny, jego stosowanie jest obarczone szeregiem działań niepożądanych, które należy wziąć pod uwagę.

Z tego powodu najczęściej przepisywany jest, gdy domowe, naturalne sposoby po prostu nie działają lub działają w niewystarczającym stopniu bądź gdy z powodów medycznych niezbędne jest szybkie zakończenie laktacji. Zdarza się więc, że pacjentka, wychodząc do domu, otrzymuje kod recepty razem z wypisem.

Tabletki antykoncepcyjne

Tabletki antykoncepcyjne można podzielić z grubsza na dwie grupy: dwuskładnikowe i jednoskładnikowe. Te drugie, nazywane minipigułkami, przyjmuje się podczas karmienia piersią, ponieważ zawierają tylko progestagen. Hamują owulację, dzięki czemu zajście w ciążę nie jest możliwe (chociaż żadna metoda antykoncepcji nie jest w 100% skuteczna). Nie hamują one laktacji.

Tabletki dwuskładnikowe zawierają zarówno progestagen, jak i estrogen. I to ten drugi hormon może być kluczowy w naszych staraniach o zatrzymanie produkcji naturalnego mleka. Gdy łożysko opuszcza macicę, stężenie estrogenu obniża się po to, aby uruchomił się mechanizm zwiększonej produkcji naturalnego mleka. Przyjmowanie tabletek dwuskładnikowych może być zatem pomocne przy hamowaniu tego procesu.

Bromergon na zatrzymanie laktacji

Kluczowymi dla produkcji mleka hormonami są oksytocyna i prolaktyna. Wysoki poziom tej drugiej jest również odpowiedzialny za utrzymanie laktacji przez kolejne miesiące, a nawet lata życia dziecka. U kobiet z naturalnie niskim poziomem prolaktyny już od samego początku mogą występować problemy z karmieniem piersią.

Bromokryptyna (dostępna np. w tabletkach Bromergon) obniża stężenie prolaktyny we krwi, czym przyczynia się bezpośrednio i szybko do zahamowania laktacji. Dzięki temu przywraca również owulację, co oznacza również, że kobieta powinna powrócić do stosowania antykoncepcji, jeśli nie chce zachodzić w kolejną ciążę.

Bromokryptyny nie powinno stosować się jako środka na leczenie zapalenie piersi czy nawału. W tym przypadku może ona zaburzyć proces produkcji mleka u kobiet, które chcą i mogą karmić, ale czasowo zmagają się z niedogodnościami, bólem i dyskomfortem związanymi z karmieniem.

Działania niepożądane bromokryptyny

Pacjentki stosujące bromokryptynę w tabletkach zgłaszały następujące działania niepożądane. Ich częstotliwość była różna, jednak zawarte są one w ulotce dla użytkownika, dlatego należy skontaktować się z lekarzem, jeśli występują:

• Objawy neurologiczne, takie jak bóle i zawroty głowy, omamy, zaburzenia psychiczne, parestezje, zaburzenia widzenia, nadmierne zmęczenie, bezsenność.
• Objawy kardiologiczne: bradykardia, tachykardia, zaburzenia rytmu serca, zapalenie osierdzia, objawy zapalenia opłucnej, zwłóknienie płuc, niedociśnienie.
• Objawy ze strony układu pokarmowego: wymioty, nudności, zaparcia, bóle brzucha, biegunki, wrzody żołądka i/lub dwunastnicy, krwawienie z przewodu pokarmowego, zwłóknienie przestrzeni zaotrzewnowej.
• Zaburzenia motoryczne: skurcze mięśni, zaburzenia psychomotoryczne.
• Objawy ze strony układu oddechowego: duszności, obrzęki obwodowe.

Ta lista nie wyczerpuje wszystkich skutków ubocznych stosowania bromokryptyny wymienionych w ulotce i przed zastosowaniem leku należy się z nią koniecznie zapoznać. Nie powinnyśmy również samodzielnie modyfikować dawki lub przerywać leczenia, gdy wydaje nam się, że lek zadziałał.

Stilbestrol na zatrzymanie laktacji

Kolejny lek do kupienia wyłącznie na receptę, dostępny jest w formie tabletek i zastrzyków. W pierwszym przypadku zalecany jest kobietom w okresie menopauzy, ponieważ odczuwają one, nieraz dotkliwie, spadek poziomu estrogenów. Lek zalecany jest również w przypadku zapaleń pochwy i błony śluzowej. W przypadku zastrzyków, mogą one być przepisane na zatrzymanie laktacji, również po porodzie, w niektórych rodzajach nowotworów (niezwiązanych z poziomem estrogenów) oraz w niewydolności jajników.

Witamina b6 na zatrzymanie laktacji

Czy prawdą jest, że niektóre witaminy mogą pomóc naturalnie wyciszyć laktację? Dotychczasowe badania są niespójne: niektóre z nich dowodzą jednak, że tak. Okazuje się, że chlorowodorek pirydoksyny może blokować laktację i wydzielanie mleka, ponieważ może wpływać na wytłumienie wysokiego poziomu prolaktyny po porodzie. Co ciekawe, witamina B6 zawarta jest w niektórych preparatach multiwitaminowych dla przyszłych i karmiących mam, ale są to dawki uznane za „bezpieczne” dla utrzymania laktacji. Niektóre kobiety w ciąży i panie po porodzie muszą również przyjmować preparaty magnezowe, a te często łączone są z pirydoksyną. Dlatego, w przypadku kobiet, które nie chcą lub nie mogą karmić można ten sposób wypróbować, ale panie karmiące swoje potomstwo naturalnym mlekiem powinny upewnić się, czy stosowana przez nie dawka B6 jest bezpieczna dla laktacji.

Kto przepisuje tabletki na zatrzymanie laktacji?

Leki na zatrzymanie laktacji wypisać może w zasadzie lekarz każdej specjalizacji. Może to zrobić ginekolog dokonujący wypisu pacjentki ze szpitala razem z innymi lekami lub lekarz rodzinny podczas wizyty kontrolnej po porodzie. Receptę na leki hamujące laktację otrzymamy również, jeśli ich potrzebujemy, od lekarza przyjmującego nas na wizycie popołogowej.