Rola witaminy A dla zdrowia i urody
Witamina A – wpływ na organizm
Witamina A bywa nazywana witaminą młodości, ale charakteryzuje się ona dużo większym zakresem działania względem organizmu. Szczególnie dobrze poznany został jej wpływ na oczy i wzrok. Witamina A jest niezbędnym elementem produkcji rodopsyny – barwnika umożliwiającego nam widzenie w ciemności. Witamina A jest silnym antyoksydantem. Wspiera działanie komórek odpornościowych – limfocytów B i T, a także poprawia integralność błon śluzowych w układach organizmu. Ponadto, związek jest wpływa na ekspresję genów – jest potrzebna do procesu różnicowania komórek. Jej odpowiednia ilość jest potrzebna w życiu płodowym, chociaż w tym czasie niezalecana jest suplementacja. U panów witamina A bierze udział w procesie spermatogenezy, a u pań – w dojrzewaniu komórek jajowych.
Źródła witaminy A
Naturalną witaminę A znajdziemy w produktach zarówno pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Forma odzwierzęca to retinol, znany nam przede wszystkim z silnego oddziaływania na skórę, chociaż witamina A jest dla nas istotnym składnikiem diety pod wieloma względami. Retinol znajdziemy przede wszystkim w wątrobie, szczególnie cielęcej. Jest to zdecydowanie najbogatsze naturalne źródło tego związku. Popularnym niegdyś wyborem jest również wątroba kurza, która dostarcza tej witaminy więcej niż dzienne zapotrzebowanie, chociaż należy pamiętać, że jest ona również bogata między innymi w cholesterol, dlatego niezaleca się jej nadmiernego spożywania
Dalej w kolejności pod względem zawartości witaminy A są masła i margaryny – w pierwszym przypadku masło jest naturalnie w nią bogate, a w drugim – dodawane przez producentów w celu zapobiegania niedoborom witaminowym z uwagi na brak spożycia naturalnych źródeł. Witaminę A w formie retinolu znajdziemy też w żółtkach jaj, serach dojrzewających oraz morskich rybach, np. tuńczyku i wędzonej makreli.
Roślinną formę witaminy A organizm sam przekształca w retinol. Znajdziemy ją przede wszystkim w marchwi – w tym warzywie korzeniowym jest jej niezwykle dużo. Dalej w kolejności znajduje się natka pietruszki, jarmuż i szpinak, a także czerwona papryka, dynia oraz szczaw.
Odpowiednio komponując swoją dietę możemy bez większych problemów zapewnić sobie dzienne zapotrzebowanie tej witaminy bez konieczności suplementowania.
Witamina A jest rozpuszczalna w tłuszczach, dlatego produkty roślinne ją zawierające powinno się spożywać w towarzystwie tłuszczów. Mogą to być tłuszcze roślinne, np. olej rzepakowy lub oliwa.
Witamina A – dzienne zapotrzebowanie
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę A u kobiet wynosi ok. 700 mikrogramów na dobę, u mężczyzn jest to 900 mikrogramów. Te wartości są jednak zależne od stosowanej diety, masy ciała i ogólnego stanu zdrowia. Zapotrzebowanie na witaminy ogólnie wzrasta w okresie ciąży i wiele z nich jest dodatkowo suplementowanych, ale nie dotyczy to witaminy A. Lekarz prowadzący ciążę może doradzić swojej pacjentce, jak bezpiecznie zwiększyć jej spożycie bez przyjmowania środków farmakologicznych.
Skutki niedoboru witaminy A
Długotrwały niedobór witaminy A może powodować tak zwaną kurzą ślepotę czyli niemożność ostrego widzenia po zmierzchu, lecz również uszkodzenia rogówki a także odczuwania silnego przesuszenia oka. Może on również powodować problemy z płodnością zarówno u kobiet, jak u mężczyzn. Niedobór może też prowadzić do zwiększonej podatności na infekcje i osłabienia układu odpornościowego. Skóra pozbawiona właściwej dawki tego związku może z czasem szybciej wiotczeć, podlegać rogowaceniu, da się również zauważyć jej ogólnie gorszą kondycję. W przypadku, gy zabraknie nam witaminy A oraz innych antyoksydantów, bardziej aktywne mogą stać się wolne rodniki, których nie będzie miało co neutralizować.
Witamina A – suplementacja
Suplementacja w sytuacji, gdy z dietą dostarczana jest wystarczająca ilość witaminy A, nie jest zalecana. Jej nadmiar może odkładać się w organizmie i prowadzić do hiperwitaminozy. Kwestię ewentualnego stosowania suplementów diety powinno się omówić z lekarzem, które oceni stosunek korzyści do ryzyka i będzie w stanie doradzić dawkę oraz czas stosowania środków farmakologicznych.
W okresie ciąży nadmiar witaminy A może być niekorzystny dla płodu, wykazuje ona bowiem działanie teratogenne. Oznacza to, że może ona prowadzić do zaburzeń przebiegu ciąży, wad wrodzonych czy poronień. To istotne w kontekście suplementowania kwasów omega-3 – związków zalecanych w ciąży z uwagi na ich cenne działanie dla płodu i mamy, jednak tylko związkami niezawierającymi witaminy A. Może to oznaczać, że typowo przyjmowany przez nas tran w kapsułkach lub płynie, w tym okresie należy odstawić na bok.
Co nam daje witamina A w kosmetykach
Witamina A wykazuje korzystne działanie dla skóry. Wspomaga keratynizację (różnicowanie komórek skóry – keratynocytów) i tym samym zapobiega nadmiernemu rogowaceniu skóry. Działa więc wygładzająco. Retinoidy, które są bezpośrednimi pochodnymi witaminy A, zwiększają produkcję własną kolagenu, dzięki czemu skóra zachowuje jędrność i gładką strukturę. Retinoidy stosowane miejscowo mogą pomagać leczyć zmiany łojotokowe i trądzikowe. Witamina A wspomaga też gojenie ran i poparzeń. Maść ochronna z witaminą A natłuszcza bardzo przesuszoną skórę, nie dopuszczając do dalszej utraty wilgoci oraz wspiera jej regenerację, również w przypadku miejscowo pojawiających się reakcji nadwrażliwości np. na chemikalia domowe czy niektóre produkty żywnościowe. Witamina A jest również dostępna w formie leku, zatem wykazuje ona działanie lecznicze na stany zapalne skóry, zapobiegając dalszemu łuszczeniu i rogowaceniu. W zależności od produktu, niektóre maści mogą być stosowane u dzieci.
Witamina A jest częstym składnikiem czynnym niektórych zabiegów wykonywanych w salonie kosmetycznym lub w domowych warunkach. Pamiętajmy jednak, że retinole nie powinny być stosowane w okresie letnim, gdy skóra jest wystawiana na promieniowanie ultrafioletowe. Nie jest również zalecane poddawanie się im w miesiącach zimnych, jeśli korzystamy z solarium. Retinol bowiem sprawia, że skóra przynajmniej przez jakiś czas po ich zastosowaniu jest bardziej wrażliwa na promienie UV, więc ich szkodliwe oddziaływanie będzie jeszcze silniejsze. Zaleca się również, by przygodę z zabiegami z witaminą A rozpoczynać od możliwie jak najniższego stężenia, które z czasem można zwiększać zgodnie z indywidualnym poziomem tolerancji.
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
