Przegrzanie organizmu u dziecka
Przegrzanie słoneczne u dzieci
Ludzki organizm nieustannie reguluje swoją temperaturę, by móc funkcjonować w środowisku. O ile proces ten zachodzi bez większych zakłóceń u zdrowych dorosłych, u dzieci nie jest on jeszcze efektywny. Intensywny wysiłek fizyczny w formie zabawy w warunkach wysokiej temperatury powietrza i wilgotności oraz inne czynniki przyczyniają się do podniesienia temperatury wewnętrznej ciała. Dzieci są szczególnie narażone na przegrzanie z uwagi na jeszcze niedojrzały system regulacji.
U każdego pierwszym organem, który odbiera sygnały cieplne z otoczenia jest skóra. Nagrzewa się ona, podnosi się jej temperatura. Jednocześnie, podczas zabawy na słońcu rośnie również temperatura wewnętrzna ciała dziecka, przy czym nie zawsze może się ono w odpowiedni sposób spocić. Pot pełni bardzo istotną funkcję: paruje ze skóry, wypuszczając ciepło z wnętrza ciała. Gdy gruczołów potowych na skórze jest mniej – produkujemy go mniej. Gdy pijemy zbyt mało wody – nie mamy z czego go produkować. Gdy przebywamy w środowisku, którego temperatura jest wyższa niż temperatura wewnętrzna ciała – nie mamy możliwości ciepła oddać. To wszystko jednocześnie występuje u dzieci.
Co to jest hipertermia
W sytuacji przegrzania dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych, co ma służyć oddaniu nadmiernego ciepła. Jednocześnie serce zaczyna szybciej pracować. Gdy dochodzi do produkowania potu, naturalnie tracimy wodę oraz elektrolity, przez co objętość krwi maleje – jest jej mniej, podczas gdy serce pracuje coraz szybciej. Gdy stan przegrzania nie zostanie opanowany, w dłuższej perspektywie może dojść do niedokrwienia istotnych narządów. W wyniku tych zmian zaczyna również cierpieć mózg, dlatego pojawiają się objawy neurologiczne.
Należy pamiętać, że przegrzanie, które nie zostanie opanowane, może skutkować udarem cieplnym, który jest nagłym stanem zagrożenia życia i wymaga natychmiastowego wezwania pomocy, niezależnie od wieku i ogólnego stanu zdrowia.
Chociaż do przegrzania dochodzi najczęściej latem, w przypadku dzieci możemy mieć z nim do czynienia przez cały rok. Może się ono wydarzyć np. podczas zawodów sportowych, które często mają miejsce w ciągu roku (przed)szkolnego. W miesiącach chłodniejszych główną przyczyną przegrzania organizmu dziecka jest niedostateczna ilość wypijanych płynów przy jednoczesnym zbyt mocnym ubieraniu dzieci lub zakładaniu im ubrań ze sztucznych, nieprzewiewnych materiałów.
Przegrzanie organizmu u dzieci – objawy
Zasadniczo, objawy w każdej grupie wiekowej dzieci są do siebie bardzo podobne. Dzieci przedszkolne często nie potrafią wyrazić swojego dyskomfortu ani rozpoznać niepokojących objawów. Dzieci w wieku szkolnym robią to z nieco większą dokładnością, jednak nadal zdarza się, że objawy przegrzania ignorują. Nastolatki, z kolei, dość dobrze znają już reakcje swojego organizmu, więc potrafią sprecyzować swoje objawy, nie zwracaja na nie za bardzo uwagi, szczególnie jeśli trenują sporty.
O ile czerwone policzki mogą być spowodowane bieganiem lub innymi skocznymi aktywnościami, objawy, które powinny zwrócić uwagę opiekunów to niepokój i drażliwość, spowolnienie ruchów oraz gorąca, wilgotna skóra. Dziecko może odmawiać picia, chociaż wydaje się spragnione, mieć suche usta i rzadko oddawać mocz. Daje się również zauważyć przyspieszony oddech i tętno. Dziecko może zgłosić, że boli je brzuch, głowa albo pojawiają się nudności.
Poza powyższymi symptomami, warto zwracać również uwagę na dreszcze, brak apetytu oraz ogólnie silne zmęczenie i osłabienie. Zaburzenia koncentracji mogą objawiać się poprzez gubienie wątku oraz ogólną niechęć do rozmowy. Może pojawić się swego rodzaju impulsywność lub odwrotnie – wycofanie, a także rozdrażnienie.
Starsze dzieci oraz młodzież mogą zgłosić zaburzenia widzenia oraz zawroty głowy. U dzieci w każdym wieku pojawić się też mogą zimne poty, problemy z koordynacją ruchową, a także skurcze mięśni.
Powyższe objawy mogą pojawić się jako współistniejące z innymi lub samodzielnie, nieraz mogą być też przypisywane innym czynnikom (np. treningowi, zwykłemu zmęczeniu). Obserwacja jest bardzo istotna w kontekście przegrzania, bo może ono prowadzić do udaru.
Hipertermia u dziecka – jak zapobiegać?
Objawy przegrzania u dzieci pojawiają się szybciej niż u dorosłych, dlatego trzeba kontrolować ich stan w ciągu dnia oraz wieczorem. Możemy temu stanowi zapobiec, przede wszystkim dbając o właściwe nawodnienie wodą mineralną. W lecie warto dzieciom podawać więcej świeżych owoców i warzyw, które są naturalnie bogate w elektrolity, mikroelementy i wodę. Zwiększyć spożycie wody i warzyw możemy, podając zupy, w tym chłodniki.
Pamiętajmy również, że dzieci na słońcu powinny nosić nakrycie głowy, które ochroni skórę głowy przed nadmiernym nagrzaniem i obniży ryzyko wystąpienia udaru cieplnego. Warto, by dziecka nie ubierać zbyt grubo i najlepiej w przewiewne tkaniny, o w miarę możliwości jasnych barwach.
Idealnie byłoby, gdyby dzieci nie przebywały zbyt długo w pełnym słońcu (czyli między godz. 11:00 a 15:00), jednak w rzeczywistości jest to często trudne do osiągniecia, szczególnie podczas wakacji. Pilnujmy więc, by częściej chowały się do cienia, by spokojniej się pobawić lub odpocząć, coś zjeść i wypić.
Gdy dziecko zaczyna być zmęczone słońcem, najlepiej aby schowało się do wentylowanego pomieszczenia. Możemy je napoić, a także pocierać kark, czoło i nadgarstki chłodną (niezbyt zimną) ściereczką. Na plaży możemy położyć je pod drzewem lub daszkiem, pilnując, by ochronka była przewiewna, więc nie powinno się np. przykrywać wejścia do namiotu plażowego ręcznikiem, by ochronić przed wiatrem czy piaskiem lub wieszać kocyka czy pieluchy przy otwartej części budy od wózka.
Dzieciom należy aplikować krem przeciwopalający nie tylko w celu zapobiegania poparzeń skóry w kontekście nowotworów, ale również z uwagi na wspomaganie termoregulacji organizmu przez ten narząd. Rynek kosmetyczny oferuje bardzo szeroką gamę produktów odpowiednich dla dzieci w każdym wieku, nawet od 1. dnia życia.
Przegrzanie organizmu – domowe sposoby
Równie ważnym aspektem jest jednak obserwacja sygnałów ostrzegawczych: senności, zaczerwienienia twarzy niewywołanego np. bieganiem, przyspieszonego oddechu, marudzenia bez wyraźnej przyczyny czy całkowitego zaprzestania pocenia się. Gdy tylko się pojawią, należy zaprzestać zabawy, zapewnić dziecku możliwość odpoczynku i spokoju, a także rozpocząć umiarkowane, regularne pojenie. Porcje powinny być niewielkie, a woda letnia lub lekko chłodna, z pewnością nie zimna. Odpoczynkowi nie sprzyja ciasne ubranie, dlatego można je zdjąć, podobnie jak biżuterię, zegarki, a także buty i skarpetki.
W razie jakichkolwiek wątpliwości czy pogarszającego się stanu, najlepiej skontaktować się ze specjalistą ochrony zdrowia i po prostu zapytać, podając objawy. Stan zdrowia dzieci może poprawić lub pogorszyć się w dużo krótszym czasie niż u osoby dorosłej, a zawsze lepiej wykonać o jeden telefon za dużo niż za mało.
To, czego nie należy jednak robić, to pozostawiać dziecka samego, szczególnie w przeciągu ani obniżać temperatury w klimatyzatorze poniżej 22 stopni. Nie chcemy doprowadzić do nadmiernego wychłodzenia albo szoku termicznego. W przypadku przegrzania, nie okładamy go również lodem oraz nie wkładamy do zimnej kąpieli.
Dlaczego dzieci szybciej się przegrzewają?
Dzieci są niestety bardziej narażone na przegrzanie niż osoby dorosłe i ma to swoje solidne przyczyny. Po pierwsze, dzieci rzadko mają wyrobiony nawyk picia wody, o którym pamiętałyby w ferworze zabawy. Niezależnie od wieku, dzieci najczęściej przypominają sobie o nawadnianiu dopiero, gdy są już nieco odwodnione.
Dzieci często również ignorują oznaki zmęczenia organizmu i bawią się, aż padną do łóżka. Są tak skupione na zabawie, że nie zauważają sygnałów, które wysyła im organizm. Nie odczuwają potrzeby chowania się w cieniu od czasu do czasu i latem chętnie przebywają na słońcu w momencie najsilniejszego promieniowania.
Ponadto, u dzieci termoregulacja działa słabiej – dzieci nie pocą się w takim stopniu, jak starsza młodzież czy osoby dorosłe, dlatego ich organizmy wolniej się same ochładzają.
Do przyczyn przegrzewania się dzieci zaliczyć również można nieodpowiednią odzież. Chodzi konkretnie o materiały sztuczne, które nie przepuszczają powietrza, utrudniają proces termoregulacji.
Przegrzanie organizmu od słońca u niemowlęcia
Szczególnie niebezpieczne jest przegrzanie u niemowląt. Nie zgłaszają one przecież swojego złego samopoczucia, płacz często jest wynikiem innych czynników (np. głodu albo potrzeby bliskości z opiekunem), a do tego w ogóle się one nie pocą. Jak zatem zapobiegać i co robić w sytuacji przegrzania?
Niemowlę to szczególny rodzaj pacjenta, zależy wyłącznie od opiekuna i jego działań. Należy zatem pilnować, by regularnie piło mleko, niezależnie od tego, czy jest to mleko mamy czy preparat. Mieszanki mlekozastępcze należy bezwzględnie przygotowywać według określonych proporcji, by dostarczały one dostateczną ilość wody maluchowi. Nie należy samodzielnie podawać herbatek i samej wody bez wyraźnych wskazań lekarza, nawet jeśli kiedyś była to standardowa praktyka. Samodzielnie nigdy również nie podajemy elektrolitów.
Niemowlę trzeba ubierać adekwatnie do temperatury, jednak wielu młodych, jeszcze niedoświadczonych rodziców, zadaje sobie pytanie: co to właściwie znaczy? Chodzi o to, by w temperaturach umiarkowanych ubierać tyle samo warstw, co dorosły + jedna dodatkowa. Wszystkie ubrania koniecznie muszą być wykonane z naturalnych tkanin – najlepiej bawełny. Zasada warstwa + jedna może np. oznaczać jednen pajacyk z długim rękawem i na to bardzo lekki sweterek lub bluzka, jeśli maluch ma nogi przykryte delikatnym kocem. W dni bardzo słoneczne i ciepłe warstw powinno być tyle samo. Pamiętajmy, że nie zawsze potrzebna jest czapeczka – to zależy od pogody.
Tak małego dziecka nie należy nigdy specjalnie wystawiać na słońce. Ma ono bardzo delikatną skórę, która łatwo może się poparzyć i przyczynić do przegrzania, nie wspominając o bólu. Witaminę D lekarz może zalecić z suplementacji, a nie ekspozycji na słońce. Jeśli kierunek jazdy wózka oznacza, że maluszek będzie eksponowany, można użyć kremu z wysokim filtrem przeciwsłonecznym przeznaczonym dla najmłodszych dzieci.
Do objawów przegrzania u niemowlęcia należy m.in. zaczerwieniona, nadmiernie ciepła i wilgotna skóra, trudności w karmieniu, apatia, nadmierna senność, suchy płacz, język oraz wargi, mniejsza liczba mokrych pieluch, niekiedy podwyższona temperatura ciała, a w bardziej poważnych stanach, również ospałość i zwiotczenie.
W przypadku zaobserwowania objawów przegrzania organizmu u tak małego dziecka, najlepiej od razu zgłosić się na izbę przyjęć lub SOR dziecięcy. Stan niemowląt z reguły pogarsza się dużo szybciej niż starszych dzieci, a też nie jesteśmy w stanie ich namówić do picia i jedzenia, jeśli nie mają na to siły. Maluszki nie mają wyregulowanego systemu termoregulacji, więc o ile starszemu dziecku bylibyśmy w stanie pomóc sami w domu, w przypadku niemowlęcia jest to niestety wykluczone.
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
