Choroba królów – na czym polega dna moczanowa i kto jest szczególnie na nią narażony?

Choroba zapalna, na którą cierpi wiele osób, jednak nie każda z nich zdaje sobie z tego sprawę. Jej objawy mogą być pomylone z innymi schorzeniami, a nieleczona często prowadzi do bardzo poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym daleko posuniętego artretyzmu. Jakie są przyczyny dny moczanowej, jak wyglądają jej napady oraz jak ją leczyć?

Choroba królów – przyczyny

Podstawową przyczyną występowania dny moczanowej jest odkładanie kryształków kwasu moczowego w stawach i tkankach dookoła nich. W organizmie pewna ilość kwasu moczowego występuje naturalnie, ponieważ jest on produktem końcowym metabolizmu moczanów czerpanych z diety. W zdrowym stanie jest on wydalany z moczem lub przez jelita oraz podlega resorpcji zwrotnej. Gdy dochodzi do zaburzeń wydalania kwasu moczowego przez nerki, następuje jego podwyższony poziom we krwi.

Do zbyt wysokiego poziomu kwasu moczowego (hiperurykemii) rzadziej dochodzi przez choroby nerek, a częściej przez nieodpowiednią dietę oraz czynniki ryzyka. Wzmożona synteza własna organizmu (endogenna) również może mieć duże znaczenie w występowaniu chorób takich jak podagra. Może to dotyczyć osób otyłych, z nadciśnieniem, cukrzyków, cierpiących za zaburzenia pracy serca i zespoły metaboliczne.

Leki stosowane w leczeniu niektórych schorzeń mogą przyczyniać się do wzrostu kwasu moczowego we krwi. Należą do nich diuretyki tiazydowe, inhibitory konwertazy angiotensyny, beta-blokery oraz niskodawkowy kwas acetylosalicylowy. Osoby je stosujące powinny zwracać większą uwagę na swoją dietę i wagę, aby nie dokładać sobie czynników powodujących podwyższenie kwasu moczowego we krwi. Większe ryzyko występowania podagry występuje również u osób, których członkowie rodziny na nią cierpieli.

Dnę moczanową diagnozuje się na podstawie wywiadu z pacjentem oraz badań laboratoryjnych. Wykonuje się morfologię, badanie moczu, poziom kwasu moczowego we krwi, a w ostateczności mikroskopowo ocenia się płyn stawowy. U mężczyzn poziom kwasu moczowego jest naturalnie wyższy niż u kobiet. Po menopauzie jednak kobiety stają się również mocno narażone na podagrę.

Co jeść przy dnie moczanowej?

W przypadku żywności, produkty, które najczęściej podnoszą poziom kwasu moczowego to przede wszystkim czerwone mięso – wieprzowina i cielęcina oraz podroby, np. wątróbka i śledziona. W Polsce popularnym produktem żywnościowym, który powoduje wzrost kwasu moczowego jest szczaw. Dzieje się tak również po nadmiernym spożyciu niektórych ryb i owoców morza: tuńczyka, pstrąga, małży, sardynek, sardeli i przegrzebków. Nadmierne spożycie pikantnych przypraw oraz czekolady również ma wpływ na wzrost kwasu moczowego. W przypadku napojów na czele produktów bogatych w puryny stoi alkohol, w tym piwo, oraz napoje słodzone fruktozą. W przeszłości podagrę nazywano chorobą królów bądź ludzi bogatych właśnie ze względu na to, że mieli oni regularny dostęp do drogiego mięsa i częściej się nimi odżywiali. Obecnie choroba ta częściej występuje w krajach rozwiniętych.

O produktach powodujących wzrost kwasu moczowego warto pamiętać szczególnie, gdy sezonowo mamy na nie większą ochotę. Gdy pogoda staje się coraz chłodniejsza, naturalnie szukamy pożywienia bardziej kalorycznego i pożywnego, stąd rośnie ilość spożywanego mięsa. Dieta u osób zagrożonych podagrą powinna być jak najbardziej zróżnicowana z minimalizowaniem potencjalnie niekorzystnych pokarmów.

Istnieją produkty spożywcze, które naturalnie mogą wspomóc dietetyczne leczenie dny moczanowej. Mają one zdolność do obniżania kwasu moczowego we krwi. Należą do nich:

• wiśnie,
• imbir,
• seler,
• ocet jabłkowy,
• produkty bogate w magnez,
• niektóre zioła, również do zaparzania: pokrzywa, mniszek lekarski i ostropest plamisty.

Należy jednak pamiętać, że w przypadku diagnozy podagry lub chociaż znalezienia wysokiego poziomu kwasu moczowego podczas badań, leczenie zawsze powinno odbywać się pod kontrolą lekarza.

Objawy podagry

Najczęściej występującym objawem, który z reguły nie jest konsultowany z lekarzem, jest nagły, silny ból stawów. Może wystąpić w praktycznie każdym stawie (kolanowy, kostki, biodra, łokcie), jednak bardzo charakterystyczny jest ból dużego palca u nogi. W trakcie zapalenia miejsce to często jest opuchnięte, zaczerwienione i wrażliwe na dotyk. Nawet gdy ból ustępuje, pacjenci często uskarżają się na dziwny dyskomfort, którego nie potrafią sprecyzować. Może on powodować utrudnienia w poruszaniu się lub fakt, że pewną część ciała po prostu się „odczuwa”. Po jakimś czasie, jeśli choroba nie zostanie zdiagnozowana i poddana leczeniu, napady dny moczanowej zdarzają się częściej i utrzymują dłużej. Ostatecznie dochodzi do zaostrzenia choroby i poważnych problemów z poruszaniem się.

Czy dna moczanowa jest wyleczalna?

Tak, jest uleczalna, pod warunkiem jednak, że poważnie się do tej kuracji podchodzi. Leczenie jest dwutorowe. Po pierwsze – jak najszybsza zmiana diety i wyeliminowanie czynników ryzyka. Powinno się zrezygnować z palenia papierosów i regularnego picia alkoholu. Należy również zmienić dietę pod kątem zminimalizowania ilości produktów bogatych w moczany. Należy również podjąć się leczenia otyłości w konsultacji z lekarzem i dietetykiem klinicznym (ustali on dietę ubogą w puryny przy jednoczesnym zachowaniu deficytu kalorycznego).

Jednocześnie z dietą i zdrowymi nawykami lub dopiero, gdy nie zdadzą one egzaminu, stosuje się leczenie farmakologiczne. Lekarz włącza pacjentowi leki zmniejszające poziom kwasu moczowego we krwi i/lub leki przynoszące ulgę w napadach podagry. Do tych drugich zaliczają się niesteroidowe leki przeciwzapalne (na ból i miejscowe zapalenia), sterydy, kolchicynę lub, w ostateczności, kanakinumab. Stosowanie leków nie może zastępować zmiany diety i wprowadzenia zdrowych nawyków, tj. stosowanie farmaceutyków nie będzie miało większego sensu, jeśli nie zostaną w życiu chorego wprowadzone niezbędne zmiany. Należy również pamiętać, że podagra jest wyleczalna, jeśli zostanie odpowiednio wcześnie wykryta. W innym wypadku można mówić zaledwie o zaleczaniu, to jest przynoszeniu ulgi w napadach.