Szybkie testy na koronawirusa – czy są skuteczne? Jak przeprowadzić badanie?

Testy RT-PCR wciąż wykazują najwyższą skuteczność w diagnozowaniu zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Jednak to szybkie testy na koronawirusa umożliwiają weryfikowanie zakażeń na szerszą skalę. Pozwalają na uzyskanie wyniku już w 10 minut i są łatwe w obsłudze. Co warto wiedzieć o testach antygenowych w kierunku Covid-19?

Testy antygenowe – co to jest?

W przypadku zakażenia koronawirusem postawienie prawidłowej diagnozy wyłącznie na podstawie wywiadu z pacjentem jest bardzo trudne. Testy antygenowe to rodzaj badania, który w stosunkowo prosty sposób pozwala przebadać pacjenta w kierunku Covid-19, a także w krótkim czasie uzyskać wyniki. Do tej pory wyszczególniono charakterystyczne objawy zakażenia koronawirusem, które mogą pojawić się w okresie od 2 do 14 dni od momentu zakażenia. Najczęściej występują jednak po 5-6 dniach. Należą do nich:

• gorączka
• kaszel
• duszności
• utrata węchu i smaku

W przypadku brytyjskiej mutacji koronawirusa mówi się także o bólu gardła i mięśni. Problem stanowi jednak fakt, że wiele z wymienionych objawów jest charakterystycznych także dla przeziębienia czy grypy. Co więcej, wielu pacjentów przechodzi zakażenie w sposób bezobjawowy, jednocześnie mogąc w tym czasie zarażać inne osoby. W przypadku osób z objawami Covid-19 oprócz testów RT-PCR rekomendowane są szybkie testy antygenowe. Co to jest? To test, który pozwala wykryć aktualne zakażenie koronawirusem poprzez zidentyfikowanie obecności białek wirusa w poddanej badaniu próbce. Badanie nie wymaga specjalistycznego sprzętu, a nieskomplikowana procedura pozwala uzyskać wynik już po około 10 minutach. Testy zaleca się przeprowadzać w okresie 5-7 dni od momentu wystąpienia objawów zakażenia.

Czy test antygenowy daje wiarygodne wyniki?

W przypadku testów na koronawirusa istotne są dwa parametry takie jak czułość i swoistość. Wytyczne WHO rekomendują, aby szybkie testy na koronawirusa wykazywały stopień czułości rzędu co najmniej 80%. W praktyce oznacza to procent osób chorych, które zostaną prawidłowo zdiagnozowane. Drugim istotnym parametrem jest swoistość, jaką na poziomie nie mniejszym niż 97% muszą posiadać testy antygenowe. Co to jest swoistość? To parametr, który wskazuje na dopuszczalną ilość wyników fałszywie pozytywnych. W sprzedaży dostępne są testy antygenowe o zróżnicowanym poziomie czułości, najlepsze osiągają wartość przekraczającą 90%.

Test antygenowy a PCR różni się poziomem czułości. Obecnie nie ma skuteczniejszej techniki wykonywania badań jak testy RT-PCR. W związku jednak z rozprzestrzeniająca się pandemią od końca października 2020 r. w celu usprawnienia procesu weryfikacji osób zakażonych wirusem SARS-CoV-2 testy antygenowe zostały w Polsce uznane za wiarygodne źródło wykrycia zakażenia koronawirusem. Uzyskanie pozytywnego wyniku nie wymaga dodatkowego potwierdzenia testem RT-PCR. Warto jednak pamiętać, że testy antygenowe wykazują najwyższą skuteczność przede wszystkim u osób, u których pojawiają się objawy Covid-19. U pacjentów bezobjawowych rekomendowane jest przeprowadzenie testu RT-PCR.

Jak wykonać test antygenowy?

Uzyskanie jak najbardziej wiarygodnego wyniku wymaga odpowiedniego przygotowania do badania oraz prawidłowego pobrania próbek.

• Testy można przeprowadzić na czczo lub po upływie 3 godzin od ostatniego posiłku
• Przez co najmniej 2 godziny przed badaniem nie należy stosować żadnych środków leczniczych, które mogłyby wpłynąć na jakość pobranej próbki takich jak tabletki do ssania, aerozole do nosa i gardła.
• Nie należy żuć gumy ani palić papierosów.
• Nie należy myć  zębów ani korzystać z płynu do płukania jamy ustnej.

W sprzedaży dostępne są testy antygenowe umożliwiające wykonanie badania na podstawie wymazu z nosogardzieli oraz/lub testy antygenowe ze śliny. Dokładny schemat przeprowadzenia badania może się różnić w zależności od posiadanego testu, dlatego przed użyciem osoba wykonująca badanie powinna dokładnie zapoznać się z instrukcją producenta. Wygląda on w następujący sposób:

Jak wykonać test antygenowy ze śliny:

W celu przygotowania próbki niewielką ilość śliny – ok. 0,5 ml pacjent z zamkniętymi ustami zbiera w okolicy czubka języka. Następnie przy użyciu aplikatora ślinę należy przenieść do probówki z buforem ekstrakcyjnym. Próbka powinna zostać natychmiast wykorzystana do przeprowadzenia badania.

1. Ślinę należy umieścić w probówce z buforem ekstrakcyjnym.
2. Następnie po szczelnym zamknięciu probówki wymieszać ślinę z buforem ekstrakcyjnym obracając ją do góry dnem 10 razy.
3. W dalszej kolejności, świeżo rozpakowaną kartę testową umieszcza się na płaskiej i czystej powierzchni. Kilka kropli (ok. 2-3) roztworu należy nanieść do otworu na próbki, który powinien zostać wypełniony niemal w całości.
4. Wynik wyświetla się po ok. 10-15 minutach. Po upływie więcej jak 20 minut wynik nie powinien być interpretowany.

Wymaz z nosogardzieli – jak wykonać test antygenowy:

1. Wprowadzić wymazówkę przez nozdrze i delikatnie wepchnąć do tylnej części nosogardła, a następnie trzykrotnie obrócić. Umieścić wymazówkę w probówce z buforem ekstrakcyjnym do natychmiastowego użycia.
2. Obracać wacik 10 razy, a następnie wyjąć go ściskając brzegi probówki tak, aby jak najwięcej materiału do badania pozostało wewnątrz.
3. Zamknąć probówkę nasadką i dokręcić wieczko. Wymieszać zawartość obracając probówkę do góry dnem 10 razy.
4. Odczytać wynik po upływie 10 minut.

Kto powinien wykonać test na koronawirusa?

Testy antygenowe pozwalają potwierdzić zakażenie koronawirusem u osób, u których występują objawy Covid-19. Po taki test mogą sięgnąć także pacjenci, którzy mieli kontakt z osobą zakażoną i w związku z tym faktem chcą rozpocząć diagnostykę w kierunku Covid-19. Testy antygenowe umożliwiają szybką weryfikację zakażenia np. w placówkach medycznych lub miejscach pracy. Okazanie negatywnego wyniku testu antygenowego może też stanowić warunek przekroczenie granicy międzynarodowej (od 21 marca br. okazanie negatywnego testu jest warunkiem wjazdu m.in. do Niemiec).

Test antygenowy a PCR

Test na koronawirusa RT-PCR pozwala wykryć jego materiał genetyczny, działa więc w zupełnie inny sposób niż testy antygenowe. Metoda badawcza wykorzystuje reakcję łańcuchową polimerazy z odwrotną transkryptazą w czasie rzeczywistym, co pozwala na uzyskanie wiarygodnego wyniku i potwierdzenie aktualnie trwającej infekcji. Wymaga jednak skomplikowanej procedury laboratoryjnej co sprawia, że jego koszt jest wyższy, a czas oczekiwania na wynik wynosi zazwyczaj 1 dzień roboczy. Test na koronawirusa RT-PCR pozostaje jednak bardziej czuły. Pozwala wykryć nawet niewielką ilość wirusa w próbce oraz zidentyfikować zakażenie w okresie dłuższym niż testy antygenowe. Próbkę pobiera się w punktach wymazowych lub w domu pacjenta z nosogardzieli lub nosa i gardła.

Testy RT-PCR wykonywane prywatnie kosztują około 400-500zł. Skierowanie na test na koronawirusa RT-PCR finansowany przez NFZ może wystawić m.in. lekarz pierwszego kontaktu. Należy pamiętać, aby z podejrzeniem zakażenia nigdy nie udawać się do przychodni osobiście, ale umówić na telekonsultację. Rejestracja na bezpłatne testy prowadzona jest również online – należy wówczas wypełnić formularz kwalifikacyjny, a także posiadać Profil zaufany. Zarówno od momentu otrzymania skierowania na test od lekarza, jak i zlecenia online na pacjenta zostaje nałożona kwarantanna domowa. Zwalnia z niej dopiero negatywny wynik testu. Otrzymanie wyniku pozytywnego kieruje pacjenta na izolację domową.

• szybki test antygenowy • test antygenowy • test antygenowy ze śliny • koronawirus profilaktyka • koronawirus ochrona