Chłoniak u dzieci – jak często występuje i co należy o nim wiedzieć?



Chłoniak, złożona i enigmatyczna forma nowotworu, nadal przyciąga uwagę ekspertów z z powodu różnorodnych objawów i niszczącego wpływu na osoby nim dotknięte. Uderza w sam rdzeń odporności organizmu, infiltrując układ limfatyczny. Nie jest domeną jedynie pacjentów dorosłych, wręcz przeciwnie – dość często spotyka się go u dzieci i stanowi nie lada wyzwanie dla onkologii dziecięcej. Znajomość objawów, szczególnie tych niespecyficznych może w zdecydowanej liczbie przypadków stanowić o powodzeniu leczenia i lepszych jego efektach.

Chłoniak – co to jest?

Chłoniak to rodzaj nowotworu wywodzący się z układu limfatycznego – istotnej części układu odpornościowego. Układ limfatyczny obejmuje węzły chłonne, naczynia limfatyczne, śledzionę, grasicę oraz szpik kostny. Limfocyty, białe krwinki, które są kluczowym składnikiem układu limfatycznego, odgrywają niezwykłą rolę w odpowiedzi immunologicznej organizmu.

I w tym właśnie miejscu zaczyna się problem.

Kiedy dochodzi do nieprawidłowego i niekontrolowanego wzrostu limfocytów, w układzie limfatycznym narastają guzki, a tym samym występuje chłoniak. Guzy te można znaleźć w różnych częściach ciała. Istnieją dwa główne typy chłoniaka: ziarniczy (Hodgkina lub HL) i nieziarniczy (NHL). Ten pierwszy bywa również nazywany ziarnicą.

Chłoniak nie dyskryminuje swoich ofiar pod względem wieku – występuje zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych, natomiast rodzaj leczenia zależy od konkretnego typu, podtypu i stadium choroby.

Chłoniak u niemowlaka – jak często występuje?

Ze wszystkich nowotworów dziecięcych, chłoniaki różnych typów zajmują trzecie miejsce – stanowią ponad 15% wszystkich nowotworowych zachorowań u maluchów. Raczej spotyka się je u starszych dzieci i nastolatków, co nie znaczy, że nie widuje się ich już u nawet kilkumiesięcznych niemowląt. Dlatego właśnie każda wizyta rejestrowana w POZ dla małego dziecka odbywa się osobiście, a nie poprzez teleporadę i podobnie było w czasie najostrzejszych obostrzeń pandemicznych. Wynika to z faktu, że co prawda organizmy dzieci są podatne na leczenie, nowotwory u nich rozwijają się po prostu szybciej i są nieco później diagnozowane – przede wszystkim z uwagi na niespecyficzne objawy, które dla nieprawnego, niemedycznego oka mogą stanowić o zwykłym, krótkotrwałym schorzeniu wieku dziecięcego.

Objawy chłoniaka u dzieci

Chłoniak u dzieci może objawiać się różnymi symptomami. Nie u wszystkich chorych wystąpią wszystkie, zależy to również od typu nowotworu. Obserwuje się jednak:

• Obrzęk węzłów chłonnych – często bezboleśne, zlokalizowane na szyi, pod pachami i w pachwinach
• Niewyjaśniona utrata masy ciała – niezwiązana np. z innymi infekcjami lub chorobami, niekiedy może przybierać formę braku nabywania kilogramów przy jednoczesnym wzrastaniu, a więc dziecko spada w siatce centylowej.
• Zmęczenie – dzieci dręczone nowotworem są zmęczone bez wyraźnego powodu, co następuje np. na skutek postępującej anemii.
• Ból i obrzęk brzucha – pojawiające się na skutek powiększenia węzłów chłonnych w obrębie jamy brzusznej i śledziony. Może to również wpływać na problemy z wypróżnianiem i utratę apetytu, a więc utratę masy ciała.
• Świąd skóry.

Chłoniak u dzieci – objawy niespecyficzne

W przypadku chłoniaka, szczególnie dziecięcego, opiekunowie powinni zwracać uwagę na tak zwane objawy niespecyficzne. Łatwo je pomylić z innymi schorzeniami, dlatego nie powodują początkowo niepokoju. Należą do nich:

Nawracające infekcje

Mówi się, że dzieci, szczególnie małe, muszą „swoje odchorować”, kiedy idą do placówki edukacyjnej (żłobek czy przedszkole). To przynajmniej częściowo prawda, ale chłoniak również osłabia układ odpornościowy, prowadząc do częstszych infekcji.

Kaszel

Kaszel zdecydowanie nie należy do objawów, które budzą szczególny niepokój u rodziców. Ot, kolejna infekcja, trzeba zbadać u pediatry i przechorować w domu. Tymczasem, chociaż nie pojawia się u każdego dziecka chorego na nowotwór, może wynikać z guzów w obrębie klatki piersiowej.

Gorączka

Nadmierne pocenie się w nocy bez infekcji i gorączka bez wyraźnej przyczyny mogą wskazywać na toczący się w organizmie stan zapalny wynikający z nieprawidłowej pracy układu odpornościowego i chłoniaka.

Diagnostyka chłoniaka u malucha

Dzieci, u których lekarz podejrzewa chłoniaka, poddaje się podstawowym badaniom diagnostycznym, które mogą zostać wykonane w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, jeśli zlecane są przez lekarza przyjmującego w jego ramach. Do badań tych należą:

Badania laboratoryjne:

• morfologia
• badanie ogólne moczu
• OB. Lub CRP, czyli znaczniki stanu zapalnego
• enzymy wątrobowe
• poziom elektrolitów

Badania obrazowe

• RTG klatki piersiowej
• USG jamy brzusznej i przestrzeni zaotrzewnowej.

W razie stwierdzenia obecności guza, zaleca się wykonanie biopsji w celu pogłębionej diagnostyki oraz stwierdzenia typu i podtypu nowotworu. Ścieżka leczenia zależy już indywidualnego obrazu chorobowego pacjenta.

Chłoniak u dzieci – leczenie

Rodzaj zastosowanej terapii zależy od typu chłoniaka, jego stadium oraz indywidualnych czynników zdrowotnych. Leczenie chłoniaka u dzieci często wymaga wielodyscyplinarnego podejścia, w tym udziału onkologów dziecięcych, radioterapeutów oraz innych specjalistów. Celem terapii jest osiągnięcie remisji lub wyleczenia przy jednoczesnym zminimalizowaniu skutków ubocznych i długotrwałych powikłań. Dzięki postępom w badaniach naukowych i aktualizacji protokołów leczenia, rokowania dla wielu dzieci z chłoniakiem są coraz lepsze.

Do typowych metod leczenia należą:

Chemioterapia

Są to leki stosowane w celu zabicia komórek nowotworowych lub zapobiegania ich dalszemu rozrostowi. Jest to często stosowana metoda leczenia chłoniaka u dzieci, natomiast jej schematy opracowywane są indywidualnie do pacjenta.

Radioterapia

Promieniowanie rentgenowskie lub inne jego formy stosowane są do namierzania i niszczenia komórek nowotworowych. Może być zalecone w połączeniu z chemioterapią lub samodzielnie.

Terapia celowana

Leki wykorzystywane w tym rodzaju terapii celują w określone cząsteczki biorące udział we wzroście komórek nowotworowych i zakłócają ich działanie. Terapie celowane stosowane są w połączeniu z innymi metodami lub samodzielnie.

Przeszczep komórek macierzystych

Jako że chemioterapia i radioterapia wyniszcza nie tylko komórki nowotworowe, ale i te zdrowe, w niektórych przypadkach stosuje się przeszczep zdrowych komórek macierzystych ze szpiku kostnego od tak zwanych bliźniaków genetycznych, by uzupełnić ich braki.

Zabieg chirurgiczny

Chirurgiczne usunięcie guza nie jest stosowane jako standard w leczeniu chłoniaka, ale niekiedy może zostać zalecone w celach diagnostycznych lub gdy wielkość guza utrudnia funkcjonowanie pacjenta.

Chłoniak u dzieci – rokowania

Lekarze podstawowej opieki zdrowotnej i pediatrzy standardowo przy infekcjach dokonują dokładnej oceny stanu zdrowia i samopoczucia dziecka. Wszelkie nieprawidłowości w obrazach infekcyjnych są przez nich analizowane, w razie potrzeby rodzic jest proszony, aby wrócić z dzieckiem na kontrolną wizytę, np. jeśli objawy nie ustąpią. Badania podstawowe są dostępne w ramach skierowania z POZu, dlatego wczesna diagnostyka tej choroby jest możliwa, a to z kolei zdecydowanie zwiększa szansę na wyleczenie.