Majeranek ogrodowy – właściwości lecznicze i zastosowanie
Ojczyzną majeranku są obszary od Libii i Egiptu poprzez Półwysep Arabski aż do Indii. W krajach śródziemnomorskich był już uprawiany w starożytności i obecnie jest tam zadomowiony jako półkrzew i rośnie również dziko. W Polsce chętnie jest uprawiany w przydomowych ogródkach jako roślina jednoroczna. Majeranek należy do Lamiaceae i można go spotkać pod licznymi nazwami, na przykład: majeran ogrodowy, lebiodka majeran, lebiodka majeranek, kiełbaśnik, ziele kiełbasiane, kołdunowe ziele, majoran czy marjanek.
Lebiodka majeranek – opis rośliny
- posiada wzniesioną i rozgałęzioną łodygę
- osiąga wysokość od 20 do 50 cm
- liście mają kształt eliptyczny
- białe drobne kwiatki są zebrane w groniaste gęste główki osadzone na szczytach rozgałęzionych pędów. Roślina kwitnie od lipca do września
- owocem jest poczwórna rozłupina, która dojrzewa tylko w ciepłych krajach
Kiedy zbierać majeranek ogrodowy?
Ziele majeranku (z łac. Herba Majoranae) zbiera się podczas słonecznej pogody przed rozpoczęciem kwitnięcia, czyli zwykle w czerwcu i lipcu. Ścina się tylko górne części pędów, dzięki temu roślina wyda nowe pędy i zbiór będzie można powtórzyć nawet do 3 razy w roku.
Jak suszyć majeranek ogrodowy?
Ścięte gałązki majeranku wiąże się w pęczki lub rozkłada cienką warstwą i suszy na tacy bądź sicie w ciemnym i przewiewnym miejscu. Majeranek można również suszyć w uchylonym piekarniku w temperaturze nieprzekraczającej 40˚C. Gotowy susz ma przyjemny korzenny zapach i smak, najlepiej przechowywać go w szczelnym i zamkniętym pojemniku. Idealnie do tego celu sprawdzą się szklane słoiki, ponieważ szkło nie wchodzi w interakcje z żywnością. W sprzedaży częściej spotyka się majeranek otarty niż całe ususzone gałązki ziela.
Majeranek a oregano – różnice
Oregano (z łac. Origanum vulgare), to inaczej Lebiodka pospolita należy do tej samej rodziny roślin co majeranek. Jego okres kwitnięcia jest wcześniejszy od majeranku ogrodowego, bo rozpoczyna się już w czerwcu. Jego kwiaty są różowawe, podczas gdy majeranku białe. Oregano jest rośliną wieloletnią, a majeranek roczną. Obie rośliny są do siebie bardzo podobne. Smak majeranku jest nieco delikatniejszy od oregano.
Majeranek właściwości lecznicze
Podstawowym surowcem pozyskiwanym z majeranku są jego liście, w skład których wchodzą:
- do 2,5% olejki eteryczne (z łac. Oleum Majoranae), które w większości składają się z terponeolu – substancji o działaniu przeciwgrzybiczym i przeciwbakteryjnym
- garbniki, które charakteryzują się właściwościami antyoksydacyjnymi i mogą podczas infekcji zwalczać niektóre bakterie
- gorycze wspierają enzymy trawienne
- w młodych pędach znajduje się rutyna, kwas askorbinowy i karoten
- glikozydy, sterole, sole mineralne i pektyny
- flawonoidy i kwasy fenolowe – naturalne przeciwutleniacze.
Zastosowanie majeranku
- wspiera trawienie – pobudza wydzielenie soku żołądkowego, działa wiatropędnie
- uspokaja układ nerwowy w przypadku zaburzeń neurowegetatywnych i skurczów
- zioło stosuje się do wewnątrz w postaci odwaru – podczas zaburzeń trawienia, wzdęć, kolki jelitowej i biegunki, a także w nieżytach dróg oddechowych
- zioło stosuje się na zewnątrz – kilka kropelek olejku majerankowego wmasowanego w ciało może korzystnie wpłynąć na ból głowy, brzucha czy mięśni, a maść majerankowa z kolei jest pomocna podczas kataru czy infekcji. W lecznictwie ludowym do kąpieli dodawano majerankowy susz, który był pomocny podczas kuracji trudno gojących się ran
- przyprawa – majeranek zaostrza apetyt, a także ułatwia trawienie ciężkich i tłustych potraw. Można go zamiennie stosować z tymiankiem i przyprawiać nim mięsiwa (na przykład duszoną wieprzowinę i baraninę), wędliny i strączki. Do potraw dodaje się go krótko przed końcem gotowania, wtedy zachowuje swój charakterystyczny zapach. Majeranek może być zamiennikiem soli, dla osób, które unikają tego składnika w swojej diecie. Jest też wykorzystywany do produkcji likierów.
Napar z majeranku – jak zrobić?
Napar z majeranku — na co pomaga i kiedy stosować? W domowych warunkach można przygotować napój z ziela majeranku, który może przynieść ulgę podczas niestrawności i przeziębienia – poniżej przepis.
Składniki:
- 1 łyżka suszonego majeranku
- i 1 szklanka wrzątku
Przygotowanie:
Majeranek zalewa się wrzątkiem, przykrywa spodkiem i odstawia na kilka minut. Po tym czasie napój należy przecedzić. Pije się go dwa do trzech razy dziennie po pół szklanki. W przypadku braku poprawy zdrowia lub pogorszenia jego stanu należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Mimo że nie ma przeciwwskazań do stosowania majeranku przez kobiety w ciąży, to jednak zaleca się, aby przed rozpoczęciem kuracji skontaktowały się z lekarzem.
Źródła:
1 D. Tuszyńska-Kownacka, T. Starek, „Zioła w polskim domu”, Wydawnictwo Warta, Warszawa 1987, Wydanie I, str.137-138
2 D. Wnęk, „Oregano – skład i właściwości”, Dla Pacjenta, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/289861,oregano-sklad-i-wlasciwosci, [Dostęp dn. 22-04-2024 r.]
3 F. Starý i V. Jirásek, „Rośliny Lecznicze, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne”, Warszawa 1979, Wydanie II, str. 148
4 J. Moszowicz, „Przewodnik do oznaczenia krajowych roślin zielarskich”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne”, Warszawa 1985, Wydanie II, str. 474
5 J. Newerli-Guz, „Przeciwutleniające właściwości majeranku ogrodowego Origanum majorana L”, Problemy Higieny i Epidemiologii, https://www.czytelniamedyczna.pl/6595,ocena-dzialania-olejku-majerankowego-wobec-bakterii-beztlenowych.html [Dostęp dn. 22-04-2024 r.]
6 J. Volák, J. Stodola, „Rośliny Lecznicze”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne”, Warszawa 1987, str. 211
