Rzepik pospolity – właściwości
Rzepik pospolity – opis
Agrimonia eupatoria to łacińska nazwa rzepiku pospolitego, który należy do roślin różowatych. Poniżej opisaliśmy rzepik, aby móc go łatwo rozpoznać podczas spaceru po lesie czy łące:
- wieloletnia roślina o sztywnej i słabo rozgałęzionej łodydze, która osiąga od 30 do 100 centymetrów wysokości;
- liście są przerywano-pierzaste i mają jajowaty kształt z piłkowanymi brzegami;
- grube zdrewniałe kłącze osiągają do 100 centymetrów długości;
- na wierzchołku łodygi złotożółte kwiaty zbierają się w kwiatostan w kształcie luźnych kłosów;
- owocem jest niełupka;
- całe ziele jest miękko owłosione.
Roślina jest miododajna i ma przyjemny dla nosa żywiczny zapach.
Rzepik pospolity – gdzie rośnie?
Parzydło, jabłecznik czy wątrobowe ziele, to inne nazwy rzepiku pospolitego. Roślina występuje w strefie umiarkowanej Europy, Azji, Ameryki Północnej oraz w Północnej Afryce. W Polsce rzepik rośnie na obszarze całego kraju. Najczęściej można go spotkać na pastwiskach, suchych łąkach, poboczach dróg i w widnych lasach. Rzepik preferuje lekko ocienione i osłonięte od wiatru stanowiska. Najlepiej rośnie na glebie żyznej i przepuszczalnej. Istotny jest też odpowiedni poziom wilgoci.
Rzepik pospolity – kiedy zbierać?
Roślina kwitnie od czerwca do sierpnia. Zapach kwiatów można określić jako delikatny i przyjemny. Ziele rzepiku (z łaciny Agrimoniae herba) zbiera się na początku kwitnienia. W tym celu ścinamy całą roślinę i usuwamy z niej przekwitłe kwiaty, zdrewniałe grube łodygi oraz liście z przebarwieniami.
Rzepik pospolity – jak suszyć?
Ziele rzepiku można rozłożyć cienką warstwą na blaszce wyłożonej papierem i suszyć w suchym zacienionym oraz przewiewnym miejscu. Idealnie do tego celu nada się strych. Inną możliwością jest skorzystanie z suszarni lub uchylonego piekarnika ustawionego na maksymalnie 40 stopni Celsjusza. Po czym poznać, że ziele jest dobrze wysuszone? Łodygi podczas zginania z łatwością się łamią. Gotowy susz powinien zachować swoją barwę i wydzielać przyjemny lekko gorzki zapach. Ususzone ziele rzepiku najlepiej włożyć do szklanych bądź ceramicznych pojemników i schować do ciemnej szafki.
Rzepik pospolity – składniki aktywne
W rzepiku znajduje się około 5% garbników hydrolizujących i skondensowanych. Do tego roślina zawiera pochodne kwasu elagowego, katechiny, cholinę i gorycze. Należy też wspomnieć o obecności flawonoidów, pochodnych kwercetyny, triterpenach oraz kwasach organicznych. Kolejnymi składnikami godnymi uwagi są witaminy: B3, C i K. Ziele rzepiku zawiera również cholinę, fitosterole i leukocyjanidyny. A wśród związków mineralnych dominuje krzemionka.
Rzepik pospolity – właściwości lecznicze
Ziele rzepiku garbnikom i taninie zawdzięcza właściwości ściągające. Dzięki temu może być stosowane podczas nieżytu żołądka lub jelit, a także podczas biegunek. Garbniki również łagodzą stany zapalne, zwłaszcza w jamie ustnej, na przykład podczas anginy. Dodatkowo rzepik działa regenerująco na tkanki, więc jest składnikiem na przykład żelu Hemofit. Flawonoidy działają przeciwzapalnie i jako przeciwutleniacze neutralizują wolne rodniki. Dodatkowo flawonoidy i witamina C wspierają organizm podczas walki z infekcjami. A spora zawartość krzemionki prowokuje właściwości moczopędne, dlatego rzepik wchodzi w skład suplementu Nefrotabs Bio. Związki goryczowe i cholina regulują procesy trawienne, ponieważ sprzyjają wydzielaniu soków żołądkowych.
Rzepik pospolity zastosowanie
Rzepik stanowi składnik mieszanek ziołowych przeznaczonych do leczenia przewodu pokarmowego. Wyciągi z tego zioła stosuje się pomocniczo podczas nieżytu żołądka i jelit, a także w bólach brzucha. Zaleca się je również w trakcie biegunek oraz problemów z wątrobą, zapalenia pęcherzyka i dróg żółciowych.
Odwar z rzepiku można wewnętrznie stosować do przygotowywania okładów na rany i wrzody, siniaki, zwichnięcia oraz inne kontuzje. Znajduje swoje zastosowanie również podczas leczenia egzemy, wyprysków i pleśniawek. Jest używany także do płukanek jamy ustnej podczas stanów zapalnych gardła. Rzepik minimalizuje też działanie bakterii patogennych, przez co wspiera pracę układu moczowego – w związku z tym jest składnikiem płynu Prostapol.
Napar z ziela rzepiku
Napój z rzepiku można stosować wspomagająco podczas kłopotów z przewodem pokarmowym czy oddawaniem moczu. Pomocny może się również okazać podczas biegunki.
Składniki
- 2 łyżeczki ziela rzepiku
- 2 szklanki wrzątku
Przygotowanie
Ziele zalejmy wrzątkiem, całość przykryjmy i odstawmy na kwadrans do zaparzenia. Następnie przecedźmy i pijmy po pół szklanki 3 razy dziennie między posiłkami. W przypadku, gdy nie poczujemy poprawy lub nasz stan zdrowia się pogorszy, skontaktujmy się z lekarzem.
Rzepik pospolity przeciwwskazania
Ziele rzepiku nie powinno być stosowane przez osoby ze skłonnościami do zaparć. Nie jest też wskazane dla osób, które są na niego uczulone. Z uwagi na brak wystarczających badań rzepik nie jest zalecany dla kobiet spodziewających się dziecka lub karmiących piersią.
Podsumowanie
Rzepik pospolity był cenionym zielem w starożytności. Prawdopodobnie jako pierwszy na dolegliwości żołądkowe użył go król Pontu. W średniowieczu stosowała go święta Hildegarda, która współcześnie jest znana ze swoich zioło leczniczych praktyk. Kiedyś rzepik uznawano za panaceum na wszelkie dolegliwości i przypisywano mu wręcz magiczną moc. Współcześnie rzepik jest stosowany przez przemysł farmaceutyczny do produkcji leków i suplementów działających żółciopędnie i wspierających metabolizm oraz pracę wątroby. Jest też składnikiem produktów o właściwościach moczopędnych oraz wspierających regenerację tkanek.
Źródła:
J. Kozłowski, T. Wielgosz, J. Cis, „Zioła z apteki natury. Polskie zioła dla zdrowia i urody”, Wydaw. Publicat S.A., 2013 r., str. 155
J. Volak, J. Stodolak, „Rośliny Lecznicze”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1987, 63 s.
M. E. Senderski, „Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie”, Wydaw. Mateusz E. Senderski, Wydanie III, Podkowa Leśna 2017 r., str. 554-555
S. Kohlmünzer, „Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1993 r., str. 443-444
Jestem miłośniczką świadomego odżywiania, ziół leczniczych i domowych sposobów na dbanie o zdrowie i urodę. Pasjonują mnie również tematy związane z prawidłową postawą ciała oraz zdrowiem i rozwojem dzieci. W tekstach, które przygotowuję dla Czytelników, zawieram merytoryczną wiedzę, popartą badaniami i materiałami źródłowymi. Dzielę się również swoim doświadczeniem, przepisami kulinarnymi i praktycznymi poradami. Zależy mi na tym, aby teoretyczna wiedza została „podana” w przystępny sposób i odnosiła się do naszego codziennego życia.
