Odmrożenie jak leczyć – stopnie i pierwsza pomoc w odmrożeniu
Odmrożenie – przyczyny i definicja
Mówimy o odmrożeniu, gdy temperatura skóry obniży się poniżej 0 stopni Celsjusza. Na uszkodzenie skóry mają też wpływ takie czynniki jak: wilgotność powietrza i jego temperatura oraz nieodpowiedni ubiór, a także zaburzenia naczyniowe. Najczęściej odmrożeniom ulegają słabiej ukrwione obszary ciała, takie jak nos, uszy oraz palce rąk i stóp, które są szczególnie narażone na działanie zimnego powietrza. Konsekwencje odmrożenia są uzależnione od tego, jak długo dana osoba była wystawiona na działanie zimna, niskiej temperatury, a także wiatru i wilgoci. Wyróżniamy kilka rodzajów odmrożenia, które poniżej zostały szerzej omówione. Stopnie odmrożeń są uzależnione od poziomu uszkodzenia tkanki poszkodowanego. W przypadku odmrożenia powyżej II stopnia konieczna jest pilna konsultacja z lekarzem!
Odmrożenia 1 stopnia
Odmrożenie 1 stopnia dotyczy jedynie powierzchownych warstw naskórka. Charakteryzują się one rumieniem i obrzękiem. Wymienionym objawom towarzyszy również pieczenie i świąd. W I stopniu odmrożenia obserwujemy także zblednięcie skóry oraz brak reakcji na bodźce bólowe. Po ogrzaniu partii ciała, której dotyczy problem, pacjent odczuwa ból, a na skórze pojawia się zaczerwienienie. W sytuacji, gdy odmrożenie stóp przekracza I stopień poszkodowany nie powinien chodzić, aby zminimalizować dalsze uszkodzenia.
Odmrożenie 2 stopnia
W odmrożeniu II stopnia dochodzi do głębszego uszkodzenia naskórka, co objawia się powstawaniem pęcherzy wypełnionych surowiczym płynem z domieszką krwi. Pęcherze pojawiają się po kilku godzinach od odmrożenia. W odmrożeniu II stopnia występuje utrata czucia, w tym także bólu, w obszarze uszkodzonej skóry. Co istotne, podczas odmrożenia powyżej II stopnia wskazane jest podanie surowicy przeciwtężcowej i hospitalizacja chorego.
Odmrożenie 3 stopnia
Odmrożenie III stopnia obejmuje uszkodzenie naskórka, skóry właściwej, a czasami także głębiej położonych tkanek. W wyniku martwicy powierzchniowych warstw skóry skóra przybiera siny kolor. Czucie bólu jest także zniesione.
Odmrożenie 4 stopnia
Do najpoważniejszych urazów dochodzi podczas odmrożenia IV stopnia. Mamy tutaj do czynienia z martwicą, która dotyka głęboko położonych tkanek, które obejmują między innymi ścięgna czy kości. W najgorszym przypadku może być konieczna amputacja odmrożonych części ciała, na przykład palca czy dłoni. Sporadycznie może dojść do samoistnej amputacji odmrożonych części ciała. Podczas stopnia IV dochodzi do nieodwracalnych zmian tkanek i braku czucia. Plamy na skórze stają się czarne.
Odmrożone palce – odmrożenie dłoni
W przypadku odmrożenia palców konieczne jest dokładne zbadanie ich stanu. W przypadku odmrożenia I stopnia systematycznie oraz powoli ogrzewajmy odmrożony fragment naszego ciała. Zacznijmy od moczenia dłoni w wodzie o temperaturze 25-30 stopni Celsjusza. Następnie ostrożnie podwyższajmy temperaturę wody, tak aby po kilkunastu minutach wynosiła już 37 stopni Celsjusza. Pilnujmy temperatury wody, ponieważ zanurzanie odmrożonych fragmentów ciała w wodzie o wyższej niż wskazana temperatura może doprowadzić do pogłębienia uszkodzenia tkanek. W sytuacji, gdy na dłoniach pojawią się rany, pęcherze lub zmiany martwicze należy zastosować luźny jałowy opatrunek i niezwłocznie udać się na SOR.
Odmrożenia pierwsza pomoc – co należy wiedzieć?
Pierwsza pomoc podczas odmrożenia skupia się na dwóch obszarach. Po pierwsze należy zabezpieczyć poszkodowanego przed dalszym wyziębieniem. W tym celu należy jak najszybciej, ale i stopniowo przejść do ciepłego, ale nie gorącego pomieszczenia — dzięki temu zapobiegniemy hipotermii. W następnym kroku należy zdjąć przemoczoną garderobę oraz biżuterię.
Drugim obszarem jest delikatne ogrzewanie części ciała dotkniętych odmrożeniem. Można do ciała przyłożyć ciepły ręcznik lub zanurzać dłonie czy stopy w letniej wodzie. Temperaturę wody należy stopniowo podwyższać, tak aby ostatecznie wynosiła około 37 stopni Celsjusza. Wyższa temperatura mogłaby uszkodzić tkanki, zwłaszcza że czucie jest obniżone z powodu uszkodzonych nerwów. Odmrożenia na twarzy zabezpieczamy opatrunkiem z jałowej gazy. Dodatkowo choremu można podawać ciepłe, ale nie gorące posiłki w postaci zupy czy herbaty, które rozgrzeją go od środka.
W sytuacji, gdy stan poszkodowanego będzie ciężki, należy niezwłocznie wezwać karetkę pogotowia. Dodatkowo należy mieć na uwadze, że pierwsza pomoc w przypadku poważnego odmrożenia i hipotermii może okazać się niewystarczająca.
Domowe sposoby na odmrożenia – jak postępować?
Urazy takie jak odmrożenia powinny być zaopatrywane w domu zgodnie z zasadami pierwszej pomocy, które zostały opisane powyżej. Po pierwsze zabezpieczmy poszkodowanego przed zimnem, a następnie szybko i stopniowo ogrzewajmy go na przykład za pomocą ciepłej kąpieli. Następnie serwujmy choremu ciepłe napoje i posiłki, które rozgrzeją go od środka. Picie większej ilości płynów może pomóc nawilżyć skórę, a w konsekwencji usprawnić proces leczenia. Na uszkodzoną skórę stosujmy sterylne opatrunki. Należy unikać pocierania, masowania, czy nacierania uszkodzonych partii ciała spirytusem lub innym alkoholem, co może spowodować dalsze uszkodzenia skóry. Nie wskazane jest także picie alkoholu, który może odwodnić organizm. Dodatkowo ewentualnych pęcherzy nie należy przekłuwać. Szybko i profesjonalnie udzielona pierwsza pomoc może zabezpieczyć chorego przed pojawieniem się powikłań, takich jak na przykład: nieodwracalne uszkodzenia narządów, zakażenie czy sepsa.
Podsumowanie
Podczas odmrożenia bardzo istotne jest szybkie i sprawne udzielenie pierwszej pomocy. Poszkodowany powinien być najpierw zabezpieczony przed zimnem, a następnie stopniowo rozgrzewany. Odmrożenia nie powinny być wystawiane na działanie gorąca, ponieważ to może pogorszyć ich stan. Ran w początkowym stadium niczym nie smarujemy ani nie przebijamy ewentualnych pęcherzy. W późniejszym etapie leczenia wyłącznie za zgodą lekarza, można zastosować na przykład maść nagietkową czy maść witaminową.
Źródła:
Brühl W., Brzozowski R. red., „Vademecum lekarza ogólnego”, Wydanie II zmienione i uzupełnione, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1974 r., str. 2-3
„Pierwsza pomoc-odmrożenia”, Gov.pl – Stacje sanitarno-epidemiologiczne, https://www.gov.pl/web/psse-swidwin/pierwsza-pomoc-odmrozenia, Dostęp dn. 03-01-2024
A. Polańska, „Odmrożenia (odmroziny)”, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/171054,odmrozenia-odmroziny, Dostęp dn. 03-01-2024
„Pierwsza pomoc przy odmrożeniach – poznaj zasady”, Centrum Ratownictwa, https://www.centrumratownictwa.com/blog/pierwsza-pomoc-przy-odmrozeniach, Dostęp dn. 03-01-2024
Jestem miłośniczką świadomego odżywiania, ziół leczniczych i domowych sposobów na dbanie o zdrowie i urodę. Pasjonują mnie również tematy związane z prawidłową postawą ciała oraz zdrowiem i rozwojem dzieci. W tekstach, które przygotowuję dla Czytelników, zawieram merytoryczną wiedzę, popartą badaniami i materiałami źródłowymi. Dzielę się również swoim doświadczeniem, przepisami kulinarnymi i praktycznymi poradami. Zależy mi na tym, aby teoretyczna wiedza została „podana” w przystępny sposób i odnosiła się do naszego codziennego życia.
