Jak można się zarazić owsikami – i jak pomóc dziecku przy owsikach?
Jak wygląda owsik ludzki?
Owsik ludzki w literaturze fachowej widnieje też pod łacińskimi nazwami Enterobius vermicularis lub Oxyuris vermicularis. A potocznie jest też określany jako owsik. To drobny nicień, jego dorosła samica ma około 1 centymetra długości, samce zaś są mniejsze. Ten mały biały pasożyt bytuje w świetle jelita grubego. Jaja owsików przypominają ziarnka kawy, ale żeby je zobaczyć, należy skorzystać z mikroskopu, ponieważ są niewidoczne gołym okiem.
Owsica – przyczyny zakażenia owsikami
Człowiek może zarazić się owsikami na dwa sposoby. Pierwszym i najczęstszym z nich jest połknięcie inwazyjnych jaj owsicy. Zwykle ma to miejsce, gdy jemy brudnymi rękoma lub gdy spożywamy nieumyte produkty spożywcze. Można również nieświadomie wypić płyn zainfekowany jajami owsików. Drugą, ale dość rzadką możliwością zarażenia jest reinwazja, czyli czynne wnikanie larwy przez fałdy skórne wokół odbytu. Co istotne, nie ma to kluczowego znaczenia w epidemiologii owsicy. Jednym z objawów owsików jest nieprzyjemne swędzenie. Podczas drapania się po tej okolicy, jaja przyklejają się do naszej bielizny i palców, przez co kolejny raz pojawia się możliwość samozakażenia. Owsicą można łatwo zarazić pozostałych domowników, dlatego podczas leczenia jest wskazany najwyższy poziom higieny.
Cykl rozwojowy owsika
Na skutek spożycia lub wypicia płynu zakażonego jajami owsików, pasożyt dostaje się do naszego organizmu. W jelicie cienkim larwy owsicy ludzkiej opuszczają osłonki jajowe i przemieszczają się do obwodowej części jelita cienkiego, a następnie do jelita ślepego wyrostka robaczkowego i górnej części jelita grubego. W kolejnym kroku tuż poza otworem odbytu samice składają jaja.
Jak długo żyje owsik?
Okres życia owsika ludzkiego jest dość długi, ponieważ wynosi od 4 do 7 tygodni. W tym czasie nocą samice przemieszczają się w okolice odbytu i składają jaja. W porze nocnej najłatwiej jest zaobserwować owsiki. Okolice odbytu są zaczerwienione, a na ich tle można zobaczyć małe i wijące się larwy owsików.
Objawy zakażenia owsikami u dzieci i dorosłych
Charakterystycznym objawem klinicznym owsicy jest nocny świąt odbytu, jest to związane z aktywnością samic tego pasożyta. U dzieci obserwuje się również zwiększoną pobudliwość, nerwowość, budzenia się w nocy przez swędzący odbyt. Dodatkowo może pojawić się brak apetytu, bladość. Kolejnym objawem jest niechęć do wysiłku, zarówno fizycznego, jak i umysłowego. Zmiany zapalne w okolicy odbytu ułatwiają rozpoznanie choroby. Rzadkim objawem jest ból w okolicy podbrzusza, a także na przemian biegunki z zaparciami. Naturalnie, objawy uzależnione są od ilości pasożytów w organizmie nosiciela i ogólnej wrażliwości chorego. Co ciekawe, u dorosłych odnotowuje się również przypadki inwazji bezobjawowej.
Do jakiego lekarza z owsikami?
W przypadku podejrzenia owsicy zaleca się wizytę u lekarza rodzinnego lub pediatry w przypadku dziecka. Medyk może stwierdzić podejrzenie owsicy na podstawie przeprowadzonego wywiadu oraz objawów, na jakie skarży się pacjent. Dla potwierdzenia lekarz może zlecić wykonania wymazu okołoodbytniczego.
Badania na owsiki
Pasożyty, jakimi są owsiki, można dostrzec w świeżym kale. Jednak dla celów diagnostycznych nie wykorzystuje się stolca, ponieważ jaja nie są wraz z nim wydalane. W aptece można zakupić zestaw do wykonania wymazu okołoodbytniczego, który składa się z samoprzylepnej taśmy celofanowej, szkiełka podstawowego i pojemnika. Rano przed wypróżnieniem i kąpielą przyklejamy taśmę w okolicę odbytu. Następnie tę samą taśmę naklejamy na szkiełko, umieszczamy w szczelnym pojemniku i oddajemy do badania mikroskopowego w laboratorium.
Owsica jak leczyć – czyli jak pozbyć się owsików?
Leczeniu owsicy poddają się równocześnie wszyscy zarażeni domownicy. Lekarze najczęściej przepisują leki przeciwpasożytnicze – zwykle Pyrantelum lub Molevac. Po upływie około 14 dni kurację należy powtórzyć. W przypadku dzieci, które uczęszczają do żłobka, przedszkola lub szkoły należy poinformować placówkę o zaistniałym problemie tak jak w przypadku wszawicy. Przy okazji, polecamy uwadze również nasz artykuł – Skuteczne sposoby na wszy u dzieci. Osoby zmagające się z owsikami na czas choroby powinny pozostać w domu, aby nie doszło do kolejnych zakażeń. Warunkiem leczenia farmakologicznego zakończonego sukcesem, zwłaszcza u małych dzieci, jest zapobiegnięcie samozakażeniu. Należy uniemożliwić malcowi drapanie się po swędzącym odbycie, a następnie wkładanie brudnych rąk do buzi. Do tego celu mogą się przydać rękawiczki bezpalcowe. Dzięki temu zmniejszymy autoinwazję owsików. Naturalnie zaleca się również częstą wymianę bielizny osobistej oraz pościelowej, a także odkurzanie mieszkania.
Owsica domowe sposoby
W okresie leczenia, poza stosowaniem skutecznych leków na owsiki niezwykle istotne jest przestrzeganie zasad higieny przez wszystkich domowników. Jest to związane z faktem, że owsikami można się łatwo zarazić. W związku z tym wszyscy członkowie rodziny powinni mieć krótkie paznokcie i często myć ręce oraz kłaść się spać w obcisłych majtkach, aby zabezpieczyć się przed samozakażeniem. Pomocna może okazać się częsta zmiana bielizny, pościeli i ręczników, które następnie należy wyprać w najwyższej możliwej temperaturze. Wskazane jest też codziennie rano podmyć okolicę odbytu ciepłą wodą z mydłem, dzięki temu skutecznie zmniejszymy autoinwazję owsicy.
Ile trwa owsica – czyli ile trwa leczenie owsicy?
Jednym z pierwszych pytań, jakie zadajemy lekarzowi w kontekście owsicy to – jak długo trwa leczenie owsików? Standardowo kilka tygodni zajmuje wyeliminowanie owsików z organizmu zarówno dorosłego, jak i małego pacjenta. Pierwszą dawkę leku podaje się w celu unieszkodliwienia osobników we wczesnym stadium rozwoju oraz dorosłych. Po około 2 do 3 tygodniach (w zależności od przyjmowanego preparatu) podaję się dawkę przypominającą, która ma za zadanie zlikwidować larwy owsicy. Owsica jest chorobą wysoce zaraźliwą i podczas jej przebiegu może dojść do powtórnego samozakażenia. W związku z tym niezwykle istotna jest dalece posunięta higiena osobista podczas procesu leczenia, która obejmie wszystkich domowników.
Jak złagodzić świąd przy owsikach?
Na łagodzenie świądu podczas zakażenia owsikami zaleca się częste mycie odbytu. Podczas osuszania należy unikać pocierania skóry. Do tego celu najlepiej skorzystać z jednorazowego ręcznika lub papieru toaletowego. Dodatkowo należy unikać drapania, aby nie doprowadzić do eskalacji podrażnienia.
Owsica – powikłania
Czy owsica jest groźna? Niedoleczona może doprowadzić do zapalenia wyrostka robaczkowego, a u dziewczynek do zapalenia pochwy. Dodatkowo może przyczynić się do infekcji dróg moczowych i jamy otrzewnej. Niepokojącymi komplikacjami po przebyciu owsicy mogą być silne bóle podbrzusza. W takiej sytuacji zalecana jest kontrola lekarska. Co istotne, wymienione powikładnia występują rzadko i dotyczą głównie zaawansowanych przypadków owsicy.
Owsiki – profilaktyka
Najlepszą profilaktyką przeciwko owsicy jest wysoka higiena osobista. Myjmy często ręce i obetnijmy na krótko nasze paznokcie. Pamiętajmy też o myciu owoców i warzyw przed ich spożyciem. Mimo że chorobie może towarzyszyć silny świąt okolicy odbytu, to nie drapmy się w tym miejscu. Ma to na celu powstrzymanie rozprzestrzeniania niewidocznych dla oka jaj owsików. Pamiętajmy też o częstej wymianie bielizny, piżamy, ręczników czy pościeli oraz praniu ich w wysokiej temperaturze. Niektóre źródła zalecają przeprasowanie żelazkiem majtek. Pilnujmy, aby małe dzieci nie wkładały do ust palców. Dieta w owsicy powinna być bogata w błonnik, a uboga w węglowodany. Co oznacza częstsze sięganie na przykład po owoce i warzywa, przy jednoczesnym ograniczeniu chleba, makaronów, naleśników, a także słodyczy. Pamiętajmy też, aby każdy przypadke owsicy u naszego dziecka zgłosić do żłobka, przedszkola czy szkoły.
Podsumowanie
Owsica jest częstą chorobą pasożytniczą w Polsce i na świecie. Zwykle zapadają na nią małe dzieci, poprzez wkładanie rąk do buzi czy bliski kontakt z uczestnikami zabawy. Co nie oznacza, że dorośli na nią nie chorują. Należy podkreślić, że jaja owsików są „aktywne” (inwazyjne) przez kilka tygodni od ich złożenia. Nie są widoczne gołym okiem i mogą poprzez kurz dostać się na produkty spożywcze, na przykład owoce i warzywa. Dlatego tak istotne jest mycie rąk i produktów przed jedzeniem. Najczęściej jednak owsicą zarażamy się poprzez kontakt bezpośredni z innym człowiekiem. Podstawą w leczeniu owsików jest wysoka higiena osobista, pozostanie w domu na czas kuracji oraz stosowanie leków przeciwpasożytniczych.
Źródła:
1. Brühl W., Brzozowski R. red., „Vademecum lekarza ogólnego”, Wydanie IV zmienione i uzupełnione, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1984 r., str. 136-137
2. Brühl W., Brzozowski R. red., „Vademecum lekarza ogólnego”, Wydanie II zmienione i uzupełnione, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1974 r., str. 401-402
3. Brzozowski R., „Vademecum Lekarza praktyka”, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2001 r., str. 179
4. M. Kryger, „Owsiki u dzieci i dorosłych — objawy, leczenie, profilaktyka”, U Pacjenta, https://upacjenta.pl/poradnik/owsiki-u-dzieci-doroslych#nieleczona-owsica-konsekwencje,Dostęp dn. 15-11-2024 r.
5. M. Wiercińska, „Owsiki – objawy, leki na owsicę”, https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zarazenia-pasozytnicze/323825,owsiki-objawy-leki-na-owsice, Medycyna Praktyczna, Dostęp dn. 15-11-2024 r.
6. „Najczęstsze choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego. Owsiki, Owsica”, Gastroenterologia praktyczna, https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a1639/Najczestsze-choroby-pasozytnicze-przewodu-pokarmowego–Owsiki–owsica.html.,Dostęp dn. 15-11-2024 r.
Jestem miłośniczką świadomego odżywiania, ziół leczniczych i domowych sposobów na dbanie o zdrowie i urodę. Pasjonują mnie również tematy związane z prawidłową postawą ciała oraz zdrowiem i rozwojem dzieci. W tekstach, które przygotowuję dla Czytelników, zawieram merytoryczną wiedzę, popartą badaniami i materiałami źródłowymi. Dzielę się również swoim doświadczeniem, przepisami kulinarnymi i praktycznymi poradami. Zależy mi na tym, aby teoretyczna wiedza została „podana” w przystępny sposób i odnosiła się do naszego codziennego życia.
