Skrzyp polny właściwości – i zastosowanie w warunkach domowych
Jodełka, jedlinka, krzemionka i koński ogon polny to inne nazwy skrzypu polnego. Rośnie naturalnie na terenie całej Europy, na północy Azji, Afryki i w Ameryce Północnej. W Polsce jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych chwastów ogrodowych, polnych i łąkowych. Skrzyp polny znany był już w starożytności – Pliniusz nadał mu nazwę equisetum, co oznacza koński ogon i opisał go, jako lek przeciwkrwotoczny. W XIX wieku ksiądz Sebastian Kneipp – propagator ziołolecznictwa, stosował go przy krwotokach wewnętrznych.
Skrzyp polny – opis
- Equisetum arvense L to łacińska nazwa skrzypu polnego, który należy do najstarszych gatunków roślin na ziemi
- na świecie jest około 50 gatunków skrzypu, a w Polsce występuje tylko 9 gatunków tej rośliny, przy czym właściwości lecznicze wykazuje tylko skrzyp polny
- wieloletnia roślina, która osiąga wysokość od 7 do 30 centymetrów
- bylina o licznych rozłogach i pędach nadziemnych, które mają dwa typy. Wczesną wiosną, pojawiają się pędy zarodnikowe, które osiągają do 25 centymetrów wysokości. Przybierają kolor czerwonawy lub brunatny. Są soczyste, bezlistne i nie rozgałęzione, zakończone kłosem ze sporofilami, czyli zarodnikami. W maju po wydaniu zarodników usychają. Nieco później pojawiają się pędy płonne – inaczej letnie, są zielone i okółkowo rozgałęzione. Rosną do 30 centymetrów wysokości, roślina przypomina wówczas miniaturową choinkę. Jej łodyga jest sztywna i krucha, a wewnątrz pusta
- cała roślina jest szorstka, a przy zgniataniu skrzypi, stąd jej nazwa
- nie posiada specjalnego smaku ani zapachu.
Skrzyp polny – gdzie rośnie?
Ten pospolity chwast można spotkać w Polsce na stanowiskach podmokłych, w przydrożnych rowach, przy brzegach akwenów oraz na polach i łąkach. Najczęściej rośnie na glebach zakwaszonych, piaszczystych lub gliniastych.
Kiedy zbierać skrzyp polny?
Surowcem leczniczym jest ziele skrzypu polnego, a zbiera się je w miejscach oddalonych od ulic i zanieczyszczeń. Od czerwca do sierpnia ścina się górną część pędów na wysokości około 7 do 8 centymetrów.
Jak suszyć skrzyp polny?
Skrzyp polny suszy się rozłożony cienką warstwą w suchym, ciemnym i przewiewnym miejscu. Do tego celu również można wykorzystać lekko uchylony piekarnik z temperaturą ustawioną na 40˚C. Surowiec bardzo szybko schnie, więc należy kontrolować proces suszenia. Susz z ziela skrzypu polnego (z łac. Herba Equiseti) jest bardzo łamliwy i łatwo się kruszy. Należy go chronić przed wilgocią i światłem, w związku z tym najlepiej przechowywać go w szczelnie zamkniętych pojemnikach w suchym i chłodnym miejscu. Skrzyp tabletki – to opcja dla osób, które nie mają możliwości samodzielnego zebrania i ususzenia rośliny.
Skrzyp polny właściwości lecznicze
Ziele skrzypu polnego ma bogaty skład chemiczny:
- jest zasobne w krzemionkę, która pozytywnie wpływa na stan naszych kości, skóry, włosów i paznokci. Z uwagi na swoje właściwości jest składnikiem popularnego preparatu – Skrzypovity. Dodatkowo krzemionka wspiera leczenie stanów zapalnych i podrażnień skóry. Pełni też ważną funkcję w syntezie kolagenu i kwasu hialuronowego, czyli składników strukturalnych tkanki łącznej
- zawiera saponiny, które działają przeciwzapalnie oraz flawonoidy, które są naturalnym antyoksydantem, oraz śladowe ilości alkaloidów o potencjalnych właściwościach terapeutycznych
- roślina należy do diuretyków, dlatego stanowi jeden z głównych składników ziół moczopędnych i jednocześnie zmniejsza nadmierne pocenie się
- ma w składzie sole mineralne, między innymi: kobalt, mangan, żelazo oraz związki potasu, które wspierają liczne procesy metaboliczne w organizmie
- zawiera kwasy organiczne, takie jak: krzemowy, szczawiowy, jabłkowy i askorbinowy. Ten ostatni między innymi bierze udział w syntezie kolagenu, zwalcza wolne rodniki i wspiera system immunologiczny
- poza witaminą C posiada też witaminę B1, karotenoidy, garbniki i żywice.
Skrzyp polny zastosowanie
- skrzyp polny ma działanie moczopędne i może być przyjmowany podczas zapalenia pęcherza moczowego
- wykazuje również właściwości wzmacniające, krwiotwórcze, przeciwkrwotoczne i przeciwreumatyczne
- bywa też stosowany w formie naparu u kobiet cierpiących na obfity miesiączki oraz krwotoki maciczne
- wspiera tworzenie tkanki łącznej u osób, które poddały się operacji
- z uwagi na znaczną zwartość krzemu zaleca się podawanie skrzypu polnego osobom starszym, które zmagają się z niedoborem tego pierwiastka i niską podażą wapnia
- dla polepszenia przemiany materii można na wiosnę wypijać po 3 łyżki dziennie soku ze świeżego ziela
- osoby zmagające się z reumatyzmem lub nadmiernym poceniem się stóp, mogą zażyć przez kwadrans kąpieli ze skrzypem polnym – wystarczy do wanny z ciepłą wodą dolać odwar ze 100 gramów ziela
- skrzyp polny dodaje się do płynów do płukania gardła na przykład wspierających leczenie krtani
- jest także stosowany podczas leczenia dróg moczowych i nerek. Przy tych dolegliwościach pomocna może okazać się Fitolizyna pasta
- odwar ze skrzypu polnego, można stosować w celu wzmocnienia włosów, które są kruche, łatwo wypadają, przetłuszczają się lub mają łupież
- skrzyp może być stosowany jako naturalny kosmetyk, ponieważ odtłuszcza cerę i leczy ją ze skłonności do wyprysków i trądziku
- medycynie ludowej robiono z niego okłady na egzemy i liszaje. A odwar był stosowany podczas gruźlicy lub zapalenia oskrzeli. Leczono nim też padaczkę i hamowano krwotoki z nosa.
Należy jednak pamiętać, że przy dłuższym stosowaniu powinno się jednocześnie przyjmować witaminę B1, ponieważ skrzyp polny obniża jej poziom w organizmie. Przed rozpoczęciem domowej kuracji tym ziołem, najlepiej jest się skonsultować z lekarzem, który zna historię naszych chorób oraz poinformować go o przyjmowanych preparatach i lekach, również tych sprzedawanych bez recepty.
Jak zrobić odwar ze skrzypu polnego?
Odwar ze skrzypu polnego jest stosowany jako środek moczopędny i poprawiający przemianę materii.
Składniki:
- 1 łyżka ziela skrzypu polnego
- 1 szklanka wody
Przygotowanie:
Ziele należy zalać wodą i gotować przez około 15 minut. Następnie całość odcedzić i pić po pół szklanki 3 razy dziennie między posiłkami. Ten sam odwar może być stosowany jako środek przeciwkrwotoczny, ale wtedy należy wypijać po całej szklance. W sytuacji braku poprawy zdrowia lub jego pogorszenia należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Skrzyp polny ma bogate właściwości lecznicze, można go samodzielnie zbierać lub kupować w formie ziołowych herbatek, kropli, suplementów i leków. Z uwagi na pozytywny wpływ na skórę stanowi dodatek do wielu kosmetyków. Stosowanie skrzypu polnego powinno być poprzedzone konsultacją z lekarzem, dzięki temu unikniemy niepożądanych interakcji w naszym organizmie.
Źródła:
1. A. Parus, „Właściwości farmakologiczne saponin”, Czytelnia Medyczna, https://www.czytelniamedyczna.pl/4553,wlasciwosci-farmakologiczne-saponin.html, [Dostęp dn. 07-05-2024]
2. D. Tuszyńska-Kownacka, T. Starek, „Zioła w polskim domu”, Wydawnictwo Warta, Warszawa 1987, Wydanie I, str. 188-190
3. J. Moszowicz, „Przewodnik do oznaczenia krajowych roślin zielarskich”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne”, Warszawa 1985, Wydanie II, str. 39-40
4. J. Volák, J. Stodola, „Rośliny Lecznicze”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne”, Warszawa 1987, str. 149
5. R. Nurzyńska-Wierdak, „Wybrane aspekty aktywności biologicznej flawonoidów”, Baza Agro, ANNALES UMCS VOL. XXVI (4) SECTIO EEE HORTICULTURA 2016, https://agro.icm.edu.pl/agro/element/bwmeta1.element.agro-8ba667c1-6138-46bf-8584-79bc174d10fe/c/67.pdf [Dostęp dn. 07-05-2024]
6. „Skrzyp polny – krople”, Baza lekwów w Czytelnia Medyczna, https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/100788,Skrzyp-polny-krople#effect, [Dostęp dn. 07-05-2024]
7. W. Olechnowicz-Stępień, E. Lamer-Zarawska, „Rośliny lecznicze stosowane u dzieci”, wydaw. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1986r., str. 150-153
Jestem miłośniczką świadomego odżywiania, ziół leczniczych i domowych sposobów na dbanie o zdrowie i urodę. Pasjonują mnie również tematy związane z prawidłową postawą ciała oraz zdrowiem i rozwojem dzieci. W tekstach, które przygotowuję dla Czytelników, zawieram merytoryczną wiedzę, popartą badaniami i materiałami źródłowymi. Dzielę się również swoim doświadczeniem, przepisami kulinarnymi i praktycznymi poradami. Zależy mi na tym, aby teoretyczna wiedza została „podana” w przystępny sposób i odnosiła się do naszego codziennego życia.
